“วนอุทยานบ้านถ้ำมี ถ้ำหลวงขนาดใหญ่ กับหินงอกหินย้อยสวยงาม, น้ำตกธารสวรรค์ขนาดเล็ก น้ำไหลตลอดปี, และเป็นแหล่งรวม พรรณไม้หลากหลายพร้อมนกและสัตว์ป่า”
วนอุทยานบ้านถ้ำ (Ban Tham Forest Park) เป็นพื้นที่ป่าที่อุดมสมบูรณ์ในเขตอำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ครอบคลุมพื้นที่ภูเขาและป่าไม้เบญจพรรณหลายร้อยไร่ มีลำธารธรรมชาติที่ไหลผ่านตลอดปี ทำให้เป็น แหล่งรวมความหลากหลายทางชีวภาพ ทั้งพืชและสัตว์
ประวัติและตำนาน:
ชื่อท้องถิ่น "บ้านถ้ำ" มาจากภูมิประเทศที่มีถ้ำน้อยใหญ่หลายแห่ง ซึ่งเคยเป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ วนอุทยานบ้านถ้ำได้รับการจัดตั้งอย่างเป็นทางการตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 17 มีนาคม พ.ศ. 2529 เพื่อ อนุรักษ์พื้นที่ป่าไม้และถ้ำที่มีความสำคัญทั้งทางประวัติศาสตร์และธรรมชาติ นอกจากนี้ยังเชื่อมโยงกับตำนานท้องถิ่นของ วัดพระธาตุจอมศีล ซึ่งกล่าวถึงพญายักษ์สองตนที่ได้รับศีล 5 จากพระพุทธเจ้า แสดงถึงความผูกพันระหว่างป่าและวิถีพุทธของคนในพื้นที่
สภาพทางธรณีวิทยาและระบบนิเวศ:
พื้นที่วนอุทยานเป็นส่วนหนึ่งของ เทือกเขาดอยหลวง ลักษณะภูเขาหินปูนสลับซับซ้อน ทำให้เกิดถ้ำขนาดใหญ่ เช่น ถ้ำหลวง ซึ่งเกิดจากการละลายของหินปูน (Karst) ภายในมี หินงอกหินย้อย ที่ยังเติบโตอยู่และเป็นที่อยู่อาศัยของค้างคาวจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมีปรากฏการณ์ น้ำออกฮู คือการที่น้ำใต้ดินไหลซึมออกมาจากช่องหินปูนตลอดปี
พรรณพืชและสัตว์ป่า:
วนอุทยานบ้านถ้ำมี ป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง พบพันธุ์ไม้หลากหลาย เช่น สัก, ประดู่, ยางนา รวมถึงพืชพื้นถิ่นและไม้ดอกสวยงาม เป็นแหล่งหากินและที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าขนาดเล็ก นกป่า และแมลงหายาก
วิธีการเดินทาง
โดยรถยนต์ส่วนตัว:
- ขับจากตัวเมืองพะเยาไปอำเภอดอกคำใต้ ตามถนนพะเยา–ดอกคำใต้ ประมาณ 45–50 กม. จากนั้นตามป้ายบอกทางเข้าสวน
โดยรถโดยสารสาธารณะ:
- นั่งรถสองแถวหรือมินิบัสจากตัวเมืองพะเยาไปอำเภอดอกคำใต้ แล้วเหมารถท้องถิ่นไปวนอุทยาน
คำแนะนำ
-
สำรวจถ้ำ: การเข้าชมถ้ำหลวงต้องมีผู้นำทาง เนื่องจากภายในมืดและมีความลึก
-
พักผ่อนหย่อนใจ: มีลานกางเต็นท์ (ติดต่อเจ้าหน้าที่) และจุดพักใกล้น้ำตกธารสวรรค์
-
แหล่งอาหารชุมชน: ในช่วงฤดูฝน ป่าเป็นแหล่งรวมหน่อไม้และเห็ดหลายชนิด
-
เดินป่าและศึกษาธรรมชาติ: เหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวทั่วไป นักเรียน และนักวิชาการ
-
ถ่ายภาพธรรมชาติ: ทั้งถ้ำ น้ำตก และป่าไม้ร่มรื่น
-
กิจกรรมแนะนำเพิ่มเติม: เดินป่า, ชมพรรณไม้, ดูนก, พักผ่อนกลางธรรมชาติ, ผจญภัยเชิงนิเวศ
ค่าเข้าชม:
- คนไทย: ไม่เสียค่าเข้าชม
- ชาวต่างชาติ: ไม่เสียค่าเข้าชม
เวลาเปิด–ปิด:
- เปิดทุกวัน: 08.00 น. – 17.00 น. (โดยประมาณ)