น้ำตกห้วยช้างพลาย (Huai Chang Phlai Waterfall) ไม่ได้เป็นเพียงแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ แต่ยังเป็นศูนย์กลางของการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และวัฒนธรรมชุมชนที่สำคัญในพื้นที่ บ้านคีรีวงกต (บ้านนาแค) ตำบลนาแค อำเภอนายูง จังหวัดอุดรธานี โดยน้ำตกแห่งนี้ตั้งอยู่ในเขตป่าเขาที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ อุทยานแห่งชาติ น้ำโสม-นายูง ทำให้มั่นใจได้ในความสดชื่นและบริสุทธิ์ของอากาศและสภาพแวดล้อมโดยรอบ ตัวน้ำตกมีต้นกำเนิดมาจากสายน้ำในลำห้วยน้ำฮวย ซึ่งไหลผ่านชั้นหินและผืนป่าทึบ ก่อนจะลดหลั่นเป็นชั้นน้ำตกขนาดเล็ก แม้จะไม่สูงใหญ่ตระการตา แต่น้ำตกห้วยช้างพลายมีเสน่ห์ที่ความร่มรื่น เงียบสงบ และมีน้ำไหลหล่อเลี้ยงตลอดปี โดยเฉพาะช่วงฤดูฝนที่ปริมาณน้ำจะเพิ่มขึ้นมากที่สุด ทำให้ผืนป่าโดยรอบเขียวขจี

ประสบการณ์ล่องแก่งอีแต๊กที่ไม่เหมือนใคร

หัวใจสำคัญของการมาเยือนน้ำตกห้วยช้างพลายคือ กิจกรรมล่องแก่งด้วยรถอีแต๊ก ซึ่งเป็นรถทางการเกษตรที่ถูกดัดแปลงให้มีเบาะนั่งและหลังคาเพื่อความสะดวกในการโดยสาร การเดินทางด้วยรถอีแต๊กนี้เป็นกิจกรรมที่ถูกจัดตั้งและบริหารจัดการโดย กลุ่มวิสาหกิจชุมชน ของบ้านคีรีวงกตเอง ซึ่งเป็นรูปแบบการท่องเที่ยวที่สร้างงาน สร้างรายได้ และกระจายผลประโยชน์สู่ชุมชนอย่างแท้จริง

รถอีแต๊กจะเริ่มต้นจากจุดนัดพบที่ทำการหมู่บ้าน พาผู้โดยสารผ่านเส้นทางที่เต็มไปด้วยธรรมชาติ ทั้งทุ่งนา ไร่ข้าวโพด และสวนยางพารา ก่อนจะเข้าสู่ช่วงที่น่าตื่นเต้นที่สุดคือการ ลุยลำธาร (ห้วยน้ำฮวย) น้ำจะตื้นเขินในช่วงแล้งและเพิ่มระดับในช่วงฝน การนั่งรถลุยน้ำที่เย็นฉ่ำและทุลักทุเลเล็กน้อยนี้ถือเป็น Adventure แบบพื้นบ้านที่ไม่สามารถหาได้จากที่อื่นๆ โดยจุดหมายปลายทางของรถอีแต๊กคือบริเวณริมน้ำตก ที่ซึ่งทางชุมชนจะจัดเตรียมพื้นที่สำหรับ รับประทานอาหารกลางวันแบบบุฟเฟ่ต์พื้นบ้าน ให้กับนักท่องเที่ยว

อาหารและวิถีชุมชน

มื้ออาหารกลางวันที่ริมน้ำตกเป็นอีกหนึ่งไฮไลต์ที่นักท่องเที่ยวต่างประทับใจ โดยเมนูจะเน้นอาหารอีสานพื้นถิ่นที่สดใหม่ รสชาติจัดจ้าน เช่น ส้มตำ ไก่ย่าง ปลาย่าง และข้าวเหนียว ซึ่งจะถูกปรุงและจัดเตรียมมาอย่างพิถีพิถัน บริการในรูปแบบสำรับที่นักท่องเที่ยวสามารถนั่งรับประทานอาหารกลางป่าอย่างเพลิดเพลิน พร้อมสัมผัสบรรยากาศของสายน้ำและเสียงธรรมชาติอย่างใกล้ชิด

นอกจากกิจกรรมที่น้ำตกแล้ว บ้านคีรีวงกต ยังมีศักยภาพในการเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรและวัฒนธรรม โดยมีผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น ผลผลิตทางการเกษตรตามฤดูกาล (เช่น สตรอว์เบอร์รีในฤดูหนาว) รวมถึงกิจกรรม โฮมสเตย์ สำหรับนักท่องเที่ยวที่ต้องการพักค้างคืนเพื่อสัมผัสวิถีชีวิตชาวบ้านอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนและเป็นการพักผ่อนที่ได้สัมผัสอากาศบริสุทธิ์และวิถีชีวิตชนบทอย่างเต็มที่

• รถยนต์ส่วนตัว: ขับรถจากตัวเมืองอุดรธานีไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือไปยังอำเภอนายูง ใช้เวลาเดินทางประมาณ 2 ชั่วโมง (ประมาณ 90-100 กิโลเมตร) โดยให้มุ่งหน้าไปยังบ้านคีรีวงกต ตำบลนาแค

• จุดนัดพบ: นักท่องเที่ยวจะต้องไปถึงที่ทำการหมู่บ้านคีรีวงกต เพื่อติดต่อและใช้บริการรถอีแต๊กนำเที่ยว

• จองล่วงหน้า: ควรติดต่อสอบถามหรือจองกิจกรรมล่องแก่งอีแต๊ก (รวมถึงมื้ออาหารริมน้ำตก) กับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนของหมู่บ้านคีรีวงกตล่วงหน้า โดยเฉพาะในช่วงวันหยุดยาว

• เตรียมตัวเปียก: หากเดินทางในช่วงที่มีน้ำมาก การลุยลำธารด้วยรถอีแต๊กจะทำให้เปียกน้ำเล็กน้อย ควรเตรียมเสื้อผ้าและรองเท้าที่เหมาะสม

• กิจกรรมอื่นๆ: หมู่บ้านคีรีวงกตมีกิจกรรมหลากหลาย เช่น การเดินชมสวนสตรอว์เบอร์รี (ตามฤดูกาล) และการพักผ่อนแบบโฮมสเตย์ ซึ่งควรลองแวะพักค้างคืนเพื่อรับอากาศบริสุทธิ์ยามเช้า

ค่าเข้าชม:

• ค่าเข้าสถานที่ตัวน้ำตกโดยตรง:

  • ไม่มีค่าใช้จ่าย สำหรับการเข้าชมตัวน้ำตกห้วยช้างพลายโดยตรง

  • เนื่องจากน้ำตกตั้งอยู่ในเขตที่เชื่อมต่อกับ อุทยานแห่งชาติ นายูง-น้ำโสม ซึ่งมีรายงานว่าปัจจุบันเปิดให้เข้าชมฟรี (ไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมเข้าอุทยานฯ)

• ค่าบริการกิจกรรม (ค่าใช้จ่ายหลัก):

  • ค่าใช้จ่ายหลักในการไปเยือนน้ำตกคือ ค่าบริการล่องแก่งอีแต๊กนำเที่ยว ซึ่งดำเนินการโดยกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านคีรีวงกตเท่านั้น

  • ล่องแก่งอีแต๊กไป-กลับ (รวมอาหารกลางวันพื้นบ้าน): โดยทั่วไปราคาประมาณ 300 บาทต่อคน

  • ล่องแก่งอีแต๊กไป-กลับ (ไม่รวมอาหารและน้ำดื่ม): โดยทั่วไปราคาประมาณ 500 บาทต่อคัน (นั่งได้ประมาณ 8 คน)

  • ข้อแนะนำ: ควรติดต่อสอบถามหรือจองกิจกรรมกับกลุ่มชุมชนโดยตรงก่อนเดินทาง เพื่อยืนยันอัตราค่าบริการและจำนวนจำกัดของนักท่องเที่ยวในแต่ละวัน

เวลาเปิดปิดทำการ:

• พื้นที่น้ำตกเป็นสถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติและชุมชนมักเปิดให้บริการตลอดทั้งปี

• สำหรับ กิจกรรมล่องแก่งอีแต๊กนำเที่ยว ซึ่งเป็นเส้นทางเข้าถึงน้ำตก จะเปิดให้บริการในช่วงกลางวัน

• โดยทั่วไป กิจกรรมจะเริ่มตั้งแต่ช่วงเช้า (ประมาณ 08:00 น.) และจะสิ้นสุดกิจกรรมในช่วงเย็น (ประมาณ 17:00 - 18:00 น.)