ถ้ำโพวินต่อง (Po Win Taung Caves) หรือ "ภูเขาแห่งการทำสมาธิอย่างโดดเดี่ยว" ถือเป็นกลุ่มถ้ำที่มนุษย์สร้างขึ้น (man-made caves) ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปะมากที่สุดแห่งหนึ่งของเมียนมา กลุ่มถ้ำแห่งนี้ประกอบด้วยถ้ำและโพรงแกะสลักรวมกันกว่า 947 แห่ง ซึ่งส่วนใหญ่เจาะเข้าไปในหน้าผาหินทรายสีแดงอ่อนตามแนวเนินเขา ถ้ำเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงที่ประดิษฐานพระพุทธรูปเท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์กลางการศึกษาและปฏิบัติธรรมของพระสงฆ์มาตั้งแต่ช่วงศตวรรษที่ 14 ถึง 18

งานศิลปะและจิตรกรรมฝาผนัง

ถ้ำแต่ละแห่งภายในโพธิ์วินต่องเป็นเสมือนแคปซูลกาลเวลาที่เก็บรักษาภาพเขียนและงานแกะสลักพุทธศิลป์ที่ยังคงมีสีสันสดใส แม้จะผ่านไปหลายร้อยปีแล้วก็ตาม

• ยุคศิลปะ: ภาพจิตรกรรมฝาผนังส่วนใหญ่สร้างขึ้นในยุคหลังของราชวงศ์คองบอง (Konbaung Dynasty) ราวศตวรรษที่ 18 โดยแสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการของพุทธศิลป์พม่าที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะไทใหญ่และมอญ

• เนื้อหา: ภาพวาดบอกเล่าเรื่องราวหลักๆ คือ:

• ทศชาติชาดก: เรื่องราวการบำเพ็ญบารมีของพระพุทธเจ้าในอดีตชาติ ซึ่งวาดด้วยสีโทนร้อน เช่น แดง เหลือง ส้ม ที่โดดเด่นบนพื้นหลังสีเข้ม

• พุทธประวัติ: เหตุการณ์สำคัญในชีวิตของพระโคตมพุทธเจ้า ตั้งแต่ประสูติจนปรินิพพาน

• วิถีชีวิต: มีการแทรกภาพวิถีชีวิตชาวบ้านในยุคสมัยนั้นไว้ด้วย เช่น ภาพนักรบ, ภาพนักดนตรี, หรือแม้แต่ภาพผู้มาสักการะ ซึ่งเป็นข้อมูลสำคัญทางสังคมและวัฒนธรรม

• พระพุทธรูป: ภายในถ้ำเต็มไปด้วยพระพุทธรูปแกะสลักจากหินทรายและปั้นด้วยปูนที่หลากหลายปางและขนาด โดยมีพระพุทธรูปปางไสยาสน์ (นอน) และปางมารวิชัย (นั่ง) เป็นจำนวนมาก

ลักษณะทางสถาปัตยกรรมและธรณีวิทยา

• การแกะสลัก: ถ้ำส่วนใหญ่มีขนาดเล็กและไม่ซับซ้อน แต่บางแห่ง เช่น ถ้ำหลัก หรือถ้ำที่ตกแต่งอย่างหรูหราจะมีเพดานสูงและมีการตกแต่งทางเข้าด้วยการแกะสลักรูปปั้นเทพต่างๆ รวมถึงยักษ์ และสิงห์

• วัสดุ: การที่หินทรายในพื้นที่นี้มีความอ่อนตัวพอสมควร ทำให้ช่างฝีมือในอดีตสามารถใช้เครื่องมือพื้นฐานในการเจาะและแกะสลักโพรงถ้ำและงานศิลปะได้อย่างละเอียดอ่อน

• ความซับซ้อน: การเรียงรายของถ้ำตามเนินเขาสร้างความรู้สึกเหมือนเดินอยู่ในเขาวงกต และแสดงให้เห็นถึงความทุ่มเททางศรัทธาอย่างมหาศาลของผู้คนในอดีต

สถานที่ใกล้เคียง:

• ไม่ไกลจากโพธิ์วินต่องคือ ชเวบาตอง (Shwe Ba Taung) ซึ่งเป็นอีกกลุ่มถ้ำที่แกะสลักเข้าไปในหน้าผาหินปูน มีรูปแบบที่เปิดโล่งและอลังการกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถูปเจดีย์และซุ้มประตูที่แกะสลักเป็นรูปทรงคล้ายวัดและวิหารที่แยกออกมาจากตัวถ้ำ ทำให้ผู้เยี่ยมชมมักจะแวะสำรวจสถานที่ทั้งสองแห่งนี้ควบคู่กันไป

การมาเยือนถ้ำโพธิ์วินต่องจึงไม่ใช่แค่การชมโบราณวัตถุ แต่เป็นการเดินผ่านพิพิธภัณฑ์ศิลปะพุทธขนาดใหญ่ที่ไม่ธรรมดา ซึ่งยังคงรักษาความเงียบสงบและเสน่ห์ดั้งเดิมไว้ได้อย่างดีเยี่ยม

จากกมัณฑะเลย์:

• ขับรถประมาณ 3 ชั่วโมงมายังเมืองมอนยวา

จากมอนยวาไปยังถ้ำ:

• ทางถนน: ขับรถข้ามสะพานใหม่ไปยังฝั่งตะวันตกของแม่น้ำชินด์วิน

• ทางเรือ: ข้ามแม่น้ำชินด์วินด้วยเรือเฟอร์รี่ จากนั้นต่อรถจี๊ปเปิดประทุนในท้องถิ่นที่หมู่บ้านญองบิน เพื่อไปยังถ้ำ

• การสำรวจ: เตรียมรองเท้าที่เดินสะดวก เนื่องจากต้องเดินสำรวจถ้ำและเนินเขาเป็นบริเวณกว้าง

• การแต่งกาย: เนื่องจากเป็นสถานที่ทางศาสนา ควรแต่งกายสุภาพ (ปิดหัวไหล่และเข่า)

• ลิง: บริเวณถ้ำมีฝูงลิงจำนวนมาก ควรระมัดระวังทรัพย์สินและสิ่งของ

• คู่มือนำทางท้องถิ่น: การจ้างไกด์ท้องถิ่นจะช่วยให้การเดินทางราบรื่นขึ้น และสามารถให้ความรู้เกี่ยวกับภาพวาดและประวัติศาสตร์ในถ้ำได้อย่างลึกซึ้ง

• กำหนดเวลา: ควรจัดเวลาอย่างน้อยครึ่งวันเต็มสำหรับการสำรวจถ้ำโพวินต่องและวัดชเวบาตองที่อยู่ใกล้เคียง

ค่าเข้าชม:

• ค่าเข้าชมถ้ำโพวินต่องประมาณ 3 ดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 15,000 จ๊าด (สำหรับการเช่ารถสามล้อถีบเป็นเวลา 3 ชั่วโมง)

เวลาเปิดปิดทำการ:

• เปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 8:00 น. ถึง 17:00 น.