เจดีย์สิเรียม, Yele Pagoda (Kyauktan Pagoda) หรือที่ชาวมอญเรียกว่า เจดีย์ลอยน้ำ (เพราะตั้งอยู่กลางน้ำอย่างมหัศจรรย์) มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานย้อนไปกว่า 2,000 ปี แต่ตำนานที่เล่าขานกันอย่างแพร่หลายคือการสร้างในสมัยอาณาจักรมอญโดย เศรษฐีผู้ใจบุญชาวมอญ

ตำนานเล่าว่า เศรษฐีผู้นี้ได้ทำการอธิษฐานจิตถึง 3 ประการระหว่างการก่อสร้างเจดีย์:

• ขอให้สถานที่แห่งนี้มีความอุดมสมบูรณ์ ผู้คนเดินทางมาสักการะไม่ขาดสาย

• ขอให้เจดีย์นี้คงอยู่ยั่งยืนยาวนาน แม้เกิดภัยพิบัติก็ไม่พังทลาย

• ขอให้บริเวณที่ตั้งเจดีย์แห่งนี้ไม่ถูกน้ำท่วม แม้ว่าน้ำในแม่น้ำจะขึ้นสูงเพียงใดก็ตาม

และด้วยอานิสงส์แห่งศรัทธาและการอธิษฐาน ทำให้เจดีย์แห่งนี้กลายเป็น "มหาอัศจรรย์กลางแม่น้ำ" ที่มีชื่อเสียงโด่งดังไปทั่วพม่าและภูมิภาค แม้ว่าแม่น้ำย่างกุ้ง (ซึ่งไหลรวมกับแม่น้ำหงสาและแม่น้ำอิรวดี) จะมีกระแสน้ำเชี่ยวและระดับน้ำขึ้นลงสูงตามฤดูกาล แต่ฐานเจดีย์ก็ไม่เคยถูกน้ำท่วมมิดเลยแม้แต่ครั้งเดียว ทำให้ผู้ศรัทธาทั้งชาวพม่า มอญ และต่างชาติหลั่งไหลมาเพื่อชมปาฏิหาริย์และขอพร

สถาปัตยกรรมและองค์ประกอบภายใน:

• องค์เจดีย์หลัก: สร้างในรูปแบบสถาปัตยกรรมแบบพม่า-มอญที่เรียบง่ายแต่สง่างาม มีฐานเป็นทรงแปดเหลี่ยม และมีซุ้มพระเรียงรายอยู่โดยรอบฐานของเจดีย์

• วิหารพระอุปคุต: ภายในบริเวณเกาะเล็กๆ ที่ตั้งเจดีย์ ยังเป็นที่ประดิษฐานของ พระอุปคุตเถระ ซึ่งเป็นพระอรหันต์ปางจกบาตร หรือที่รู้จักกันในนาม "พระผู้ปราบมาร" ชาวพม่านับถือพระอุปคุตในด้านการคุ้มครองภัย และการประทานพรด้านโชคลาภ การเงิน และความสำเร็จในการค้าขาย เนื่องจากเชื่อว่าท่านจำพรรษาอยู่กลางสะดือทะเล และมักแสดงอิทธิฤทธิ์ช่วยเหลือผู้มีศรัทธา การสักการะบูชาพระอุปคุตที่นี่จึงเป็นจุดดึงดูดสำคัญไม่แพ้องค์เจดีย์หลัก

• ภูมิทัศน์โดยรอบ: เกาะที่ตั้งเจดีย์มีขนาดเล็กแต่มีการจัดการพื้นที่เป็นอย่างดี มีทางเดินเชื่อมไปยังวิหารและจุดสักการะต่างๆ รอบเกาะ นอกจากนี้ บริเวณท่าเรือและรอบๆ เจดีย์ยังเป็นที่อยู่อาศัยของ ฝูงปลากดตัวใหญ่ จำนวนมาก ที่มารวมกันรออาหารจากนักท่องเที่ยว ผู้แสวงบุญนิยมซื้อขนมปังหรืออาหารปลามาโยนให้เพื่อเป็นการทำบุญเสริมสิริมงคลตามความเชื่อ

กล่าวได้ว่า เจดีย์สิเรียมไม่เพียงแต่เป็นศาสนสถานเก่าแก่เท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์รวมของความศรัทธาในเรื่องปาฏิหาริย์และความอุดมสมบูรณ์ ที่มอบประสบการณ์การเดินทางอันเป็นเอกลักษณ์ ทั้งในด้านประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม และการทำบุญกลางน้ำที่งดงาม

• จากเมืองย่างกุ้ง ใช้เวลาเดินทางด้วยรถยนต์ประมาณ 1-2 ชั่วโมง (ราว 37 กม.) ข้ามสะพานไปยังเมืองสิเรียม จากนั้นต้องต่อเรือข้ามฟาก (เรือเช่าสำหรับนักท่องเที่ยว) เพื่อไปยังเกาะกลางน้ำที่ประดิษฐานองค์เจดีย์

• ควรมาช่วงเช้าหรือช่วงเย็นเพื่อถ่ายรูปสวยๆและแดดไม่แรง

• เตรียมร่มหรือหมวก เพราะพื้นที่ริมน้ำแดดจะแรงในช่วงกลางวัน

• ถอดรองเท้าก่อนเข้าบริเวณเจดีย์

• ควรแลกเงินจ๊าด (Kyat) เพื่อใช้จ่ายค่าเข้าชมและค่าเช่าเรือ

• เตรียมธูปเทียนดอกไม้ไปเพื่อสักการะ รวมถึงเตรียมอาหารปลาเพื่อทำบุญให้อาหารปลาบริเวณรอบเกาะ

ค่าเข้าชม:

ค่าใช้จ่ายจะแบ่งเป็น 2 ส่วนหลักๆ คือ ค่าธรรมเนียมเข้าชมพื้นที่ (Entrance Fee) และค่าเดินทางทางน้ำ (Boat Fee)