บ้านฮวก (Ban Huak) เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวชายแดนไทย–ลาว ตั้งอยู่ที่ตำบลภูซาง อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา ห่างจาก อุทยานแห่งชาติน้ำตกภูซาง ประมาณ 5 กิโลเมตร หมู่บ้านนี้มีบทบาทสำคัญทั้งทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรม ในฐานะ ประตูสู่สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ผ่านช่องทางบ้านฮวก ซึ่งเป็นจุดผ่อนปรนการค้าชายแดนที่คึกคัก

วัฒนธรรมและประเพณี
บ้านฮวกเป็นชุมชนที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมไทย–ลาวไว้อย่างงดงาม โดยมี ประเพณีตักบาตรสองแผ่นดิน (เดือนธันวาคม) ที่สะท้อนความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นของผู้คนสองฝั่งโขง
นักท่องเที่ยวยังสามารถชมศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านผ่าน งานหัตถกรรม การละเล่น และการแสดงในช่วงเทศกาล

วิถีชีวิตชุมชน
นักท่องเที่ยวสามารถเรียนรู้การทำ ผ้าทอชายแดน การเกษตรพื้นบ้าน และชมงานหัตถกรรมท้องถิ่น ที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ
วัดฮวก เป็นศูนย์รวมจิตใจของชุมชน มีสถาปัตยกรรมไม้แบบดั้งเดิม และเป็นสถานที่สำคัญในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา

การค้าชายแดน

• ช่องทางบ้านฮวก (จุดผ่อนปรนการค้า) เปิดทุกวัน รวมถึงวันหยุดราชการ เป็นพื้นที่สำคัญในการแลกเปลี่ยนสินค้าและวัฒนธรรม

• ตลาดนัดชายแดนไทย–ลาว จัดขึ้นทุกวันที่ 10, 20 และ 30 ของเดือน มีสินค้าหลากหลาย เช่น ของใช้ในชีวิตประจำวัน ผลผลิตทางการเกษตร และงานหัตถกรรมพื้นบ้าน

การท่องเที่ยวธรรมชาติ

• แหล่งท่องเที่ยวใกล้เคียง ได้แก่ น้ำตกภูซาง และ ห้วยโป่งผา เหมาะแก่การพักผ่อนและถ่ายภาพ

• จากบ้านฮวกสามารถเดินทางต่อไปยัง ภูชี้ฟ้า และ ผาตั้ง จังหวัดเชียงราย ระยะทางประมาณ 38 กิโลเมตร (บางช่วงเป็นถนนลูกรัง)

• นักท่องเที่ยวยังสามารถข้ามฝั่งไปยัง แขวงไชยบุรี ประเทศลาว เพื่อสัมผัสวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวลาว

ช่วงเวลาที่เหมาะแก่การท่องเที่ยว

• พฤศจิกายน–กุมภาพันธ์ เป็นฤดูหนาว อากาศเย็นสบาย เหมาะแก่การเที่ยวชมตลาดและถ่ายภาพวิวภูเขา

• ธันวาคม เป็นช่วงจัดงานประเพณีตักบาตรสองแผ่นดินที่ไม่ควรพลาด

• ฤดูฝน (มิถุนายน–ตุลาคม) ธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ แต่ควรขับขี่ด้วยความระมัดระวัง เนื่องจากถนนบางช่วงเป็นทางภูเขา

อาหารและของฝาก

• ร้านอาหารท้องถิ่นและของว่างพื้นบ้าน เช่น ข้าวจี่ น้ำพริกพื้นเมือง และอาหารจากวัตถุดิบชายแดน

• ของฝากขึ้นชื่อ ได้แก่ ผ้าทอชายแดนบ้านฮวก และ งานหัตถกรรมพื้นบ้าน ที่สะท้อนเอกลักษณ์ของชุมชนชายแดน

---

วิธีการเดินทาง

โดยรถยนต์ส่วนตัว:

• จากตัวเมืองพะเยา ใช้ ทางหลวงหมายเลข 1021 ไปอำเภอเชียงคำ แล้วต่อ ทางหลวงหมายเลข 1093 สู่บ้านฮวก อำเภอภูซาง รวมระยะทางประมาณ 100 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางราว 1.5–2 ชั่วโมง

โดยรถโดยสาร:

• มีรถโดยสารสาย พะเยา–ภูซาง–บ้านฮวก ออกจากสถานีขนส่งพะเยาทุกวัน เหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวที่ไม่มีรถส่วนตัว

---

คำแนะนำ

• ตรวจสอบวันจัด ตลาดนัดชายแดน (วันที่ 10, 20, 30 ของเดือน) ก่อนเดินทาง

• พก บัตรประชาชนหรือเอกสารสำคัญ หากต้องการข้ามไปฝั่งลาว

• แต่งกายสุภาพเมื่อต้องเข้าวัดหรือร่วมพิธีทางศาสนา

• ใช้ รถยนต์ส่วนตัว หากต้องการเดินทางต่อไปภูชี้ฟ้า หรือผาตั้ง

• แนะนำเดินทางในช่วง ธันวาคม เพื่อร่วมงานประเพณี ตักบาตรสองแผ่นดิน

• ระมัดระวังความปลอดภัยบนเส้นทางบางช่วงเป็นถนนภูเขาหรือถนนลูกรัง

---

ค่าเข้าชม:

• ไม่เสียค่าเข้าชม (เป็นพื้นที่ชุมชน)

เวลาเปิด–ปิด:

• ชุมชนบ้านฮวก: เปิดให้เยี่ยมชมตลอด 24 ชั่วโมง

• สำนักงานออกหนังสือผ่านแดนและจุดผ่อนปรนการค้าบ้านฮวก: เปิดทุกวัน รวมถึงวันหยุดราชการ เวลาทำการ: 08:00 น. – 17:00 น.