แหล่งโบราณคดีบ้านกุดกวางสร้อย หรือที่รู้จักในชื่อ โนนดอนกลาง ตั้งอยู่เชิงเขาภูเก้าด้านทิศตะวันออกในพื้นที่ตำบลบ้านถิ่น อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู พื้นที่แห่งนี้ได้รับการประกาศเป็นเขตโบราณสถานของชาติหลังจากชาวบ้านขุดพบโครงกระดูกและเครื่องปั้นดินเผาจำนวนมากระหว่างการทำไร่ กรมศิลปากรจึงเข้าสำรวจและขุดค้นอย่างเป็นระบบตั้งแต่ปี พ.ศ. 2517 เป็นต้นมา

การขุดค้นทางโบราณคดีเผยให้เห็นชั้นดินที่มีการทับถมของอารยธรรมมนุษย์หลายยุคสมัย โดยเฉพาะยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่พบหลักฐานการดำรงชีวิตและวัฒนธรรมใกล้เคียงกับวัฒนธรรมบ้านเชียง แสดงถึงการตั้งถิ่นฐานของชุมชนเกษตรกรรมยุคแรกเริ่ม โบราณวัตถุเด่นคือโครงกระดูกมนุษย์ฝังในท่านอนหงายพร้อมเครื่องประดับและเครื่องใช้จำนวนมาก โดยเฉพาะภาชนะดินเผาแบบผิวสีแดงบนพื้นสีนวล (Red-on-buff) ที่มีลวดลายเรขาคณิต ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมยุคสำริดภาคอีสาน

นอกจากนี้ยังพบหลักฐานสำคัญแสดงถึงพัฒนาการทางเทคโนโลยี เช่น เครื่องประดับสำริด กำไลหิน ลูกปัด และแม่พิมพ์หินทรายสำหรับหล่อขวานสำริด ยืนยันว่าคนในพื้นที่สามารถผลิตเครื่องมือโลหะได้เอง รวมถึงเครื่องมือเหล็กในชั้นดินลึกกว่า บ่งบอกถึงการเปลี่ยนผ่านจากยุคสำริดสู่อายุเหล็ก และยังพบโบราณวัตถุจากยุคทวารวดีและล้านช้างในชั้นดินตื้นกว่า แสดงให้เห็นว่าพื้นที่นี้มีการตั้งถิ่นฐานต่อเนื่องนับพันปี

ปัจจุบัน แหล่งโบราณคดีบ้านกุดกวางสร้อยกลายเป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น จัดแสดงโบราณวัตถุบางส่วน และเป็นศูนย์การเรียนรู้สำคัญสำหรับนักเรียน นักวิจัย และผู้สนใจประวัติศาสตร์ ทำให้ผู้เข้าชมเข้าใจรากเหง้าของอารยธรรมอีสานอย่างแท้จริง

• รถยนต์ส่วนตัว: ใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 2146 (สายหนองบัวลำภู-โนนสัง) ประมาณ 36 กม. เมื่อถึงบ้านหนองแวง เลี้ยวขวาเข้าไปอีกประมาณ 7 กม. ถึงแหล่งโบราณคดี

• รถประจำทาง: ขึ้นรถโดยสารประจำทางสายหนองบัวลำภู-โนนสัง แล้วต่อรถสองแถวหรือมอเตอร์ไซค์รับจ้างเข้าสู่หมู่บ้าน

• ควรสอบถามข้อมูลและนัดหมายล่วงหน้าหากเข้าชมเป็นหมู่คณะ

• แต่งกายสุภาพและเตรียมพร้อมสำหรับการเดินสำรวจ

• ห้ามสัมผัสหรือเคลื่อนย้ายโบราณวัตถุโดยไม่ได้รับอนุญาต

• เตรียมน้ำดื่มและอุปกรณ์กันแดด

ค่าเข้าชม

• ไม่ระบุข้อมูลค่าเข้าชม ควรสอบถามเจ้าหน้าที่ท้องถิ่นหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

เวลาเปิด-ปิด

• ไม่ระบุเวลาทำการที่แน่นอน ควรสอบถามเจ้าหน้าที่ท้องถิ่นก่อนเดินทาง