ตรอกบ้านจีน (Trok Baan Chin) เป็นชุมชนการค้าขายที่รุ่งเรืองของเมืองตาก ตั้งอยู่ใกล้แม่น้ำปิง ทำให้กลายเป็นศูนย์กลางการค้าขายและที่อยู่อาศัยของชาวไทยเชื้อสายจีน โดยเฉพาะตระกูลดังอย่าง "จีนเต็ง" ซึ่งเริ่มค้าขายตั้งแต่กรุงเทพฯ จนขยายมาถึงเมืองตาก และเข้าหุ้นกับ "จีนบุญเย็น" และ "จีนทองอยู่" ภายใต้ยี่ห้อการค้า "กิมเซ่งหลี" ซึ่งผูกขาดการจัดเก็บภาษีอากรที่เมืองเชียงใหม่ ทำให้ละแวกบ้านนี้มีคนจีนเข้ามาตั้งรกรากและแต่งงานกับชาวเมืองตาก เช่น นางก้อนทอง

ในสมัยรัชกาลที่ 5 ตรอกบ้านจีนเป็นศูนย์กลางการเก็บภาษีฝิ่น สุรา และการพนัน ก่อนที่รัฐบาลจะเข้ามาจัดเก็บเองใน พ.ศ. 2452 หลังจากนั้น ลูกหลานชาวจีนยังคงทำการค้าขาย ปลูกบ้านเรือน และขยายกิจการจนตรอกนี้เต็มไปด้วยร้านค้าหลากหลาย เช่น ร้านขายถ้วยชาม ร้านผ้า ร้านหนังสือเรียน ร้านเครื่องอัฐบริขารในการบวชพระ และมีโครงสร้างสำคัญ เช่น สะพานทองข้ามปากคลองน้อย และ เสาสูง (เสาโทรเลข)

ตรอกบ้านจีนในอดีตมี 3 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่บ้านเสาสูง หมู่บ้านปากคลองน้อย และหมู่บ้านบ้านจีน ซึ่งเป็นชุมชนคึกคัก หลังคาบ้านชนกันทำให้เกิดท่าร่ม สามารถเดินเชื่อมถึงกันได้ตลอด ต่อมาในปี 2495 เทศบาลได้รื้อสะพานทองและถมเป็นถนน มีรถยนต์เข้าออกได้ในปี 2497 หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 การค้าบางส่วนย้ายไปพื้นที่อื่น แต่ปัจจุบัน บ้านเรือนไม้โบราณและสถาปัตยกรรมไทย-จีนแบบดั้งเดิม ยังคงสมบูรณ์

สถาปัตยกรรมและจุดเด่นสำหรับนักท่องเที่ยว

• บ้านโสภโณดร: หลังคาจั่วสูง ลวดลายไม้แกะสลักที่หน้าต่างและประตู ห้องรับแขกและห้องเก็บของเก่าที่ยังคงรูปแบบดั้งเดิม

• หลังคาบ้านชนกันในตรอก: สร้างท่าร่มให้สามารถเดินเชื่อมถึงกันได้

• เสาสูงและร่องรอยสะพานทองเดิม: เป็นจุดถ่ายรูปและแหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์

กิจกรรมสำหรับนักท่องเที่ยว

• ชมสถาปัตยกรรม: เดินชมและถ่ายรูปบ้านเรือนไม้เก่าแก่ เช่น บ้านโสภโณดร และบ้านเรือนดั้งเดิมในละแวกหมู่บ้าน

• เรียนรู้ประวัติศาสตร์: ฟังเรื่องราวของตระกูลจีนเต็ง บุคคลสำคัญ และวิถีชีวิตของชุมชนจีนโพ้นทะเล

• สัมผัสวิถีชีวิตชุมชน: เดินตามตรอก ซึมซับบรรยากาศย้อนยุค

• ช้อปของพื้นเมือง: ร้านขายของที่ระลึก สินค้าพื้นเมือง และงานหัตถกรรม

• ถ่ายภาพ: จุดถ่ายรูปแนะนำ เช่น บ้านโสภโณดร เสาสูง และตรอกย่านเก่า

คำแนะนำสำหรับนักท่องเที่ยว

• เดินเที่ยวให้ครบทุกซอยสำคัญ เพื่อเห็นบ้านโบราณและร้านค้าต่าง ๆ

• ช่วงเวลาที่เหมาะสม: ช่วงเช้า-เย็น เพื่อหลีกเลี่ยงอากาศร้อนจัด

• แนะนำเส้นทางเดินควบคู่กับสถานที่ใกล้เคียง เช่น ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และวัดสีตลาราม

สิ่งอำนวยความสะดวก

• มีจุดพักผ่อน ร้านกาแฟ และห้องน้ำสาธารณะในละแวกชุมชน

• มีที่จอดรถบริเวณใกล้เคียงสำหรับนักท่องเที่ยว

รถยนต์ส่วนตัว:

• จากตัวเมืองตาก ให้มุ่งหน้าไปตาม ถนนตากสิน

• ผ่าน ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ไปประมาณ 500 เมตร

• จะเห็น ตรอกบ้านจีน (Trok Baan Chin) อยู่ทางขวามือ

• สามารถจอดรถได้ที่ ที่จอดรถสาธารณะใกล้ชุมชน แล้วเดินเข้าสู่ตรอก

รถสองแถว/รถประจำทาง:

• ลงที่ ตลาดสดตัวเมืองตาก หรือ ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

• เดินตาม ถนนตากสิน ประมาณ 5–10 นาที

• จะเข้าสู่ ตรอกบ้านจีน

• ช่วงเวลาที่เหมาะสม: ช่วงเช้า-เย็น เพื่อหลีกเลี่ยงอากาศร้อนจัด

• เที่ยวควบคู่: เดินเที่ยวควบคู่กับสถานที่สำคัญอื่น ๆ เช่น ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และวัดสีตลาราม

• สวมรองเท้าเดินสบาย: เพราะตรอกบ้านจีนมีหลายซอย และต้องเดินชมบ้านเรือนไม้เก่า

• กล้องหรือสมาร์ตโฟนพร้อมถ่ายรูป: บ้านโบราณ บ้านโสภโณดร และเสาสูง เป็นจุดถ่ายรูปที่สวย

• เตรียมน้ำดื่มและร่มเล็ก: หากมาในช่วงกลางวัน เพื่อความสะดวกและหลีกเลี่ยงแดด

ค่าเข้าชม:

• ไม่มีค่าเข้าชม (เป็นพื้นที่ชุมชนเปิด)

เวลาเปิด–ปิด:

• เปิดทำการ: ทุกวัน

• เวลาเข้าชม (โดยประมาณ): 08:00 น. – 17:00 น. (ควรเที่ยวชมในช่วงเวลากลางวัน)