ทางรถไฟสายประวัติศาสตร์ (Death Railway) เริ่มต้นจากสถานีหนองปลาดุก อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ผ่านจังหวัดกาญจนบุรี ข้ามแม่น้ำแควใหญ่ ไปทางทิศตะวันตก ผ่านด่านพระเจดีย์สามองค์ จนถึงปลายทางที่เมืองตันบีอุซายัต ประเทศพม่า เส้นทางนี้เป็นน้ำพักน้ำแรงของทหารเชลยศึกพันธมิตรที่กองทัพญี่ปุ่นเกณฑ์สร้างเพื่อใช้เป็นเส้นทางยุทธศาสตร์ผ่านประเทศพม่า ทิวทัศน์ตลอดเส้นทางนี้สวยงามมาก โดยเฉพาะช่วงถ้ำกระแซที่เลียบหน้าผาสูงชันเหนือแม่น้ำแควใหญ่ ปัจจุบันเส้นทางนี้เปิดให้บริการไปสุดที่บ้านท่าเสา หรือสถานีน้ำตก ระยะทางจากสถานีกาญจนบุรีถึงสถานีน้ำตกประมาณ 77 กิโลเมตร ห่างจากตัวเมืองกาญจนบุรีประมาณ 55 กิโลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข 323 กิโลเมตรที่ 29–30

ทางรถไฟสายมรณะถูกสร้างขึ้นในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยรัฐบาลญี่ปุ่นขอยืมเงินจากรัฐบาลไทยจำนวน 4 ล้านบาท ใช้เวลาสร้างเพียง 1 ปี ตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2485 ถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2486 เพื่อใช้เป็นเส้นทางยุทธศาสตร์ผ่านประเทศพม่า หลังสงคราม ทางรถไฟบางส่วนถูกทุบทิ้ง และบางส่วนจมอยู่ใต้อ่างเก็บน้ำเขื่อนวชิราลงกรณ์ ทางรถไฟสายนี้จึงถือเป็นอนุสรณ์สำคัญที่ระลึกถึงเหตุการณ์สงครามครั้งนั้น

ทางรถไฟสายนี้ได้รับชื่อว่า “ทางรถไฟสายมรณะ” เนื่องจากในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นได้เกณฑ์เชลยศึกฝ่ายสัมพันธมิตร ได้แก่ ทหารอังกฤษ อเมริกัน ออสเตรเลีย ฮอลันดา และนิวซีแลนด์ จำนวนประมาณ 61,700 คน รวมถึงกรรมกรชาวจีน ญวน ชวา มลายู ไทย พม่า และอินเดีย อีกจำนวนมาก เพื่อมาก่อสร้างทางรถไฟสายยุทธศาสตร์นี้ เพื่อใช้เป็นเส้นทางผ่านไปสู่ประเทศพม่า สำหรับลำเลียงอาวุธยุทโธปกรณ์และกำลังพลไปโจมตีพม่าและอินเดีย ซึ่งเป็นดินแดนอาณานิคมของอังกฤษในขณะนั้น เส้นทางช่วงหนึ่งต้องข้ามแม่น้ำแควใหญ่จึงต้องมีการสร้างสะพานขึ้น การก่อสร้างเต็มไปด้วยความยากลำบาก ความทารุณของสงคราม โรคภัย และการขาดแคลนอาหาร ทำให้เชลยศึกจำนวนหลายหมื่นคนเสียชีวิตลง

ทางรถไฟสายนี้สร้างเสร็จเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2486 และเปิดใช้เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2486 หลังสิ้นสุดสงคราม รัฐบาลไทยต้องจ่ายเงินจำนวน 50 ล้านบาท เพื่อซื้อทางรถไฟสายนี้จากอังกฤษ เส้นทางรถไฟสายนี้จึงเป็นอนุสรณ์โลกที่จารึกความโหดร้ายทารุณของสงครามโลกครั้งที่ 2 และเป็นอนุสรณ์แก่ผู้เสียชีวิตในสงครามด้วย

เส้นทางรถไฟมีทิวทัศน์ที่งดงามตลอดแนว โดยเฉพาะช่วงถ้ำกระแซซึ่งทางรถไฟวิ่งเลียบหน้าผาสูงชันเหนือแม่น้ำแควใหญ่ สร้างภาพที่โดดเด่นและน่าจดจำ นอกจากนี้ทางรถไฟสายนี้ยังเป็นสถานที่ถ่ายทำภาพยนตร์ชื่อดังหลายเรื่อง เช่น The Bridge on the River Kwai ซึ่งช่วยเผยแพร่เรื่องราวความทรงจำในอดีตและความสวยงามของเส้นทางนี้ไปทั่วโลก

นักท่องเที่ยวสามารถขึ้นรถไฟสายมรณะได้จากสถานีธนบุรี กรุงเทพมหานคร โดยมุ่งหน้าสู่สถานีน้ำตกหรือสถานีถ้ำกระแซในจังหวัดกาญจนบุรี ต้องซื้อตั๋วที่สถานีโดยตรง ไม่มีบริการจองออนไลน์ แนะนำให้มาถึงสถานีก่อนเวลาออกเดินทางประมาณ 30 นาที เพื่อเตรียมตัวและซื้อตั๋ว

ตารางเวลารถไฟ (โดยประมาณ)

• ขบวน 257 (ขาไป): ออกจากสถานีธนบุรี เวลา 07:45 น. ถึงสถานีถ้ำกระแซประมาณ 11:30 น. และถึงสถานีน้ำตกประมาณ 12:00 น.

• ขบวน 259 (ขากลับ): ออกจากสถานีน้ำตกหรือถ้ำกระแซ เวลา 13:55 น. ถึงสถานีธนบุรีช่วงเย็นประมาณ 18:00–19:00 น.

• มีขบวนพิเศษในวันเสาร์–อาทิตย์และวันหยุดราชการ ช่วงเช้าและบ่าย

• ควรเลือกขึ้นรถไฟช่วงเช้าเพื่อรับแสงธรรมชาติและมุมถ่ายภาพที่ดีที่สุด

• หากต้องการหลีกเลี่ยงคนเยอะ ควรหลีกเลี่ยงวันหยุดนักขัตฤกษ์

• นำอาหารและน้ำดื่มติดตัว เพราะบนขบวนรถไม่มีบริการเต็มรูปแบบ

ค่าธรรมเนียมเข้าชม:

• ไม่มีค่าธรรมเนียมสำหรับการชมสถานที่ แต่การนั่งรถไฟต้องซื้อตั๋วราคาเริ่มต้นประมาณ 100 บาท

เวลาเดินรถไฟ:

• ขบวน 257: ออกจากสถานีธนบุรี 07:50 น. – ถึงถ้ำกระแซ ประมาณ 13:00 น.

• ขบวน 258: กลับจากสถานีน้ำตก 14:40 น. – ถึงธนบุรี ประมาณ 19:25 น.
  (กรุณาตรวจสอบเวลาอีกครั้งจากเว็บไซต์การรถไฟแห่งประเทศไทย)