โครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาเขื่อนบางปะกง เป็นโครงการที่จัดสร้างขึ้นตามแผนพัฒนาลุ่มน้ำบางปะกง ซึ่ง ครม. มีมติเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2533 ให้ก่อสร้างเขื่อนระบายน้ำบางปะกงเป็นโครงการเร่งด่วนลำดับที่ 1 ของรัฐบาล ในการเสนอขอรับความช่วยเหลือจากรัฐบาลญี่ปุ่นและรัฐบาลญี่ปุ่นโดย JICA (Japan International Cooperation Agency) ได้ให้ความช่วยเหลือในด้านการศึกษาความเหมาะสมและสำรวจออกแบบรายละเอียดแบบให้เปล่า

ลุ่มน้ำบางปะกงเป็นลุ่มน้ำขนาดใหญ่ที่สำคัญในภาคตะวันออก คลุมพื้นที่ 5 จังหวัด คือ ฉะเชิงเทรา, ชลบุรี, นครนายก, ปราจีนบุรี, และ สระแก้ว มีลำน้ำสาขาสำคัญสองสาย คือ แม่น้ำนครนายก และแม่น้ำปราจีนบุรี ไหลมาบรรจบกันที่บริเวณอำเภอบ้านสร้าง จังหวัดปราจีนบุรี และไหลรวมเป็นแม่น้ำเดียวกันชื่อแม่น้ำบางปะกง จากจุดบรรจบกันของแม่น้ำสองสายรวมระยะทางไปจนถึงปากแม่น้ำที่อำเภอ บางปะกง ประมาณ 120 กิโลเมตร (ระยะตามลำน้ำ) พื้นที่ลุ่มน้ำรวมทั้งสิ้นเท่ากับ 17,660 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 11 ล้านไร่ ปริมาณฝนที่ตกลงในลุ่มน้ำและรวมตัวกันไหลลงสู่แม่น้ำบางปะกงประมาณ 7,930 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี การพัฒนาเท่าที่ผ่านมาจนถึงปัจจุบันได้มีการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำไว้มีความจุรวมประมาณ 781 ล้านลูกบาศก์เมตรเท่านั้น จึงยังคงมีปริมาณน้ำอีกจำนวนมหาศาลที่ยังมิได้นำมาใช้ประโยชน์ ขณะที่พื้นที่ทางภาคตะวันออกของประเทศ นอกจากจะต้องพัฒนาทางด้านการเกษตรกรรมและจัดหาน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคแล้ว ยังมีความจำเป็นที่จะต้องพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการอุตสาหกรรมที่กำลังขยายตัวอย่างรวดเร็วอีกด้วย