ไทย > กรุงเทพมหานคร > เขตบางกอกใหญ่ > ป้อมวิไชยประสิทธิ์

“ป้อมหอรบตั้งอยู่มุมกำแพงเมืองบางกอก สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาเพื่ออารักขาปากแม่น้ำ เป็นเส้นทางการค้าขายที่สำคัญ”

ป้อมวิไชยประสิทธิ์ หรือ ป้อมวิไชยเยนทร์ ตั้งอยู่ ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาด้านตะวันตก ทางเหนือของปากคลองบางหลวง (คลองบางกอกใหญ่) ปัจจุบันอยู่ในบริเวณกองบัญชาการกองทัพเรือ พระราชวังเดิม ถนนอรุณอมรินทร์ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร

ป้อมวิไชยประสิทธิ์เดิมเป็นป้อมหอรบตั้งอยู่มุมกำแพงเมืองบางกอก (ธนบุรี) ถูกสร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาเพื่ออารักขาปากแม่น้ำ ซึ่งเป็นเส้นทางการค้าขายสำคัญ คาดว่าป้อมนี้ถูกสร้างขึ้นก่อนรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยอาจมีชาวโปรตุเกสช่วยออกแบบ ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ ได้ทรงให้ปรับปรุงและสร้างป้อมเมืองบางกอกขึ้นใหม่ โดยอาจดำเนินการตามคำกราบบังคมทูลของเจ้าพระยาวิชเยนทร์ (คอนสแตนติน ฟอลคอน)

การออกแบบและควบคุมการก่อสร้างป้อมทำโดยมองซิเออร์เดอ ลา มาร์ นายช่างชาวฝรั่งเศสผู้มีบทบาทในการก่อสร้างป้อมปราการหลายแห่งสมัยสมเด็จพระนารายณ์ โดยคุณพ่อ โทมัสโซ วัลกวาเนรา บาทหลวงคณะเยสุอิตชาวอิตาเลียน เป็นที่ปรึกษาด้านวิศวกรรม ลา มาร์ได้วางแผนก่อสร้างป้อมดาวตามแบบตะวันตกทั้งสองฝั่งแม่น้ำ มีโซ่ขึงกั้นแม่น้ำเพื่อป้องกันเรือเข้าออก แต่มีเพียงป้อมฝั่งตะวันออกที่ได้สร้างจนสำเร็จ ก่อนจะเกิดการปฏิวัติเมื่อปลายแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ และถูกรื้อลงในสมัยรัตนโกสินทร์ (บางแหล่งกล่าวว่ารื้อลงในสมัยสมเด็จพระเพทราชา)

ป้อมวิไชยประสิทธิ์จึงยังคงรูปลักษณ์เดิมอยู่ ป้อมทั้งสองฝั่งแม่น้ำนี้ แหล่งข้อมูลบางแหล่งระบุชื่อป้อมฝั่งตะวันออกว่า ป้อมวิไชยเยนทร์ และฝั่งตะวันตกว่าป้อมวิไชยประสิทธิ์ ขณะที่บางแหล่งเรียกรวมกันว่าป้อมวิไชยเยนทร์หรือ ป้อมบางกอก และระบุว่าต่อมาเมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานี ได้ทรงสร้างพระราชวังขึ้นบริเวณป้อมฝั่งตะวันตก พร้อมกับปรับปรุงป้อมพระราชทานนามว่า "ป้อมวิไชยประสิทธิ์"