ศูนย์วัฒนธรรมไทลื้อ วัดหย่วน (Tai Lue Cultural Center, Wat Yuan) ก่อตั้งขึ้นภายในบริเวณ วัดหย่วน ด้วยความมุ่งมั่นที่จะอนุรักษ์และฟื้นฟูมรดกทางวัฒนธรรมของชาวไทลื้อที่อพยพมาจากสิบสองปันนา (ตอนใต้ของมณฑลยูนาน ประเทศจีน) และจัดตั้งเป็นศูนย์แสดงผลงานทางศิลปวัฒนธรรม รวมถึงฝึกอาชีพของชาวไทลื้อ โดยเฉพาะผ้าทอที่มีลวดลายและสีสันสดใส

ชาติพันธุ์ไทลื้อ:
ชาวไทลื้อในอำเภอเชียงคำเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไทลื้อที่มีจำนวนมากที่สุดในประเทศไทย โดยบรรพบุรุษอพยพมาจากเขตสิบสองปันนามณฑลยูนาน ส่วนใหญ่เป็นภูเขาและมีที่ราบแคบๆ ตามหุบเขาและลุ่มแม่น้ำ ชาวไทลื้ออพยพมายังอำเภอเชียงคำผ่านแม่น้ำโขงในปี พ.ศ. 2399 และมีคุณลักษณะ รักสงบ ขยันอดทน และอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิม

การจัดแสดง:
ศูนย์ฯ จัดแสดงในรูปแบบ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน ดัดแปลงจากอาคารสไตล์ล้านนา/ไทลื้อ ภายในมีนิทรรศการหลากหลาย ได้แก่:

• วิถีชีวิต: ข้าวของเครื่องใช้ในครัวเรือน เครื่องมือทำมาหากิน และการจำลองวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวไทลื้อในอดีต

• เอกสารโบราณ: "ปั๊บสา" หรือตำราพื้นบ้าน และโบราณวัตถุเกี่ยวกับความเชื่อและศาสนา

• ผ้าทอไทลื้อ: การจัดแสดงและฝึกอาชีพการทอผ้า มีผ้าทอโบราณและผลิตภัณฑ์ผ้าทอไทลื้อที่มี ลวดลายและสีสันสดใส เช่น ลายดอกขอเครือ ลายดอกขอ และลายม้า

• สถาปัตยกรรม (เฮือนลื้อ): วิหารโบราณศิลปะไทลื้อ หลังคามุงแป้นเกล็ดไม้ และภาพจิตรกรรมฝาผนังที่บอกเล่าวิถีชีวิตและประเพณี

ศูนย์วัฒนธรรมไทลื้อ (วัดหย่วน) จึงเป็น แหล่งเรียนรู้เชิงวัฒนธรรมครบวงจร เหมาะสำหรับผู้สนใจประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมท้องถิ่น การทอผ้า และวิถีชีวิตของชาวไทลื้อ พร้อมทั้งให้ความเข้าใจเกี่ยวกับการอพยพและการตั้งถิ่นฐานของชาวไทลื้อในประเทศไทย

• จากตัวอำเภอเชียงคำ ใช้ ทางหลวงหมายเลข 1021 มุ่งไปตำบลหย่วน ประมาณ 5–6 กม. จะพบป้ายบอกทางเข้าสู่ วัดหย่วน เลี้ยวตามป้ายแล้วจอดรถที่ลานจอดของวัด จากนั้นเดินเข้าไปชม ศูนย์วัฒนธรรมไทลื้อ ได้เลย

• ชมการทอผ้า: ศูนย์ฯ มักจัดกิจกรรมชุมชนและกลุ่มทอผ้า ควรสอบถามเพื่อชมการสาธิตการทอผ้าและหัตถกรรมอื่น ๆ เช่น การทำโคมประดับแบบเหนือ

• ซื้อของที่ระลึก: สามารถเลือกซื้อผ้าทอไทลื้อและผลิตภัณฑ์พื้นบ้านเป็นของที่ระลึกจากชุมชน

ค่าเข้าชม:

• ไม่เสียค่าเข้าชม

เวลาเปิด–ปิด:

• เปิดทำการ: วันพุธ – วันอาทิตย์ เวลา 09.00 – 16.00 น.

• ปิดทำการ: วันจันทร์และวันอังคาร