หออินทขิล เป็นที่ประดิษฐาน เสาอินทขิล ซึ่งเป็นเสาหลักเมืองคู่บ้านคู่เมืองเชียงใหม่มาตั้งแต่สมัยพ่อขุนเม็งรายมหาราช โดยตั้งอยู่ในวิหารจตุรมุขภายในวัดเจดีย์หลวง บริเวณที่เรียกว่าสะดือเมือง

ตำนานและประวัติเสาหลักเมือง
ตามตำนาน สุวรรณคำแดง เล่าว่า เดิมเมืองเชียงใหม่เป็นที่ตั้งของชาวลัวะที่มีผีร้ายรบกวน พระอินทร์จึงประทาน บ่อเงิน บ่อทอง บ่อแก้ว พร้อมกับให้ กุมภัณฑ์ (ยักษ์) 2 ตน แบกเสา "อินทขิล" (เสาตะปูพระอินทร์) มาฝังไว้กลางเวียงนพบุรีเพื่อป้องกันภัยพิบัติและดลบันดาลให้เมืองอุดมสมบูรณ์ เมื่อชาวลัวะผิดคำสัตย์ ยักษ์จึงหามเสากลับสวรรค์ไป ต่อมามีการทำพิธีหล่ออ่างขางและทำ เสาอินทขิล จำลองขึ้นใหม่เพื่อบำเพ็ญพิธีสืบชะตาเมือง

ที่ตั้ง: เสาอินทขิลเดิมเคยอยู่ที่ วัดสะดือเมือง (หอประชุมติโลกราชในปัจจุบัน) ต่อมา พระเจ้ากาวิละ ได้ย้ายมาประดิษฐานที่วัดเจดีย์หลวงในปี พ.ศ. 2343

ลักษณะ: เสาที่อยู่ในวิหารปัจจุบันเป็น เสาปูนปั้นติดกระจกสี สูง 1.30 เมตร โดยสร้างครอบไม้ซุงต้นใหญ่ที่ฝังอยู่ใต้ดิน และมีพระพุทธรูปปางรำพึง (หรือพระคันธารราษฎร์/พระเจ้าฝนแสนห่า) ประดิษฐานบนบุษบกเหนือเสา

ประเพณีเข้าอินทขิล (ใส่ขันดอก)
ประเพณีเข้าอินทขิล จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีเป็นเวลา 7 วัน 7 คืน เพื่อสักการบูชาเสาหลักเมือง ขอให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล และความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต

ช่วงเวลาจัดงาน: เริ่มตั้งแต่วัน แรม 13 ค่ำ เดือน 8 เหนือ และสิ้นสุดในวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 9 เหนือ (ตรงกับราวปลายเดือน พฤษภาคม หรือต้นเดือน มิถุนายน ของทุกปี)

กิจกรรมสำคัญในพิธี

พิธีอัญเชิญและสรงน้ำพระเจ้าฝนแสนห่า (พระพุทธคันธารราษฎร์):
วันเข้าอินทขิล (วันแรก): มีการอัญเชิญ พระเจ้าฝนแสนห่า (พระพุทธรูปปางขอฝนจากวัดช่างแต้ม) ขึ้นประดิษฐานบนรถบุษบกแห่ไปรอบตัวเมืองเชียงใหม่ จุดประสงค์: เพื่อให้ประชาชนได้ สรงน้ำ ตลอดเส้นทางแห่ และนำไปประดิษฐาน ณ บริเวณหน้าพระวิหารวัดเจดีย์หลวงตลอด 7 วันของงาน เพื่อให้ประชาชนสักการะขอฝน

พิธีใส่ขันดอกบูชาเสาอินทขิล:
การปฏิบัติ: พุทธศาสนิกชนจะเตรียม ขันดอก (ภาชนะใส่ดอกไม้นานาชนิด ข้าวตอก ธูปเทียน น้ำขมิ้นส้มป่อย) เพื่อนำไปสักการบูชาเสาอินทขิล ซึ่งทางวัดจะจัดเตรียมพานหรือ "ขัน" จำนวนมากเรียงรายไว้

การบูชา: การบูชาไม่ได้จำกัดแค่เสาอินทขิลเท่านั้น แต่ยังรวมถึงสิ่งศักดิ์สิทธิ์และอารักษ์ประจำเมืองอื่นๆ ในบริเวณวัดเจดีย์หลวง เช่น:

• เสาอินทขิล: บูชาด้วยเครื่องพลีกรรมตามประเพณีโบราณ (เช่น ข้าวตอกดอกไม้ เทียน 8 สวย พลู 8 สวย โภชนะอาหาร 7 อย่าง)

• กุมภัณฑ์ 2 ตน (ยักษ์เฝ้าเมือง): บูชาด้วยเครื่องเซ่นและเครื่องพลีกรรมเฉพาะ (เช่น เทียนเงิน เทียนคำ ฉัตรขาว ฉัตรแดง)

• ต้นยางหลวง: บูชาด้วยเครื่องพลีกรรมตามประเพณี

• ช้าง 8 ตัว: บูชาช้างที่ประดับอยู่รอบเจดีย์หลวง

พิธีสืบชะตาเมือง:
ช่วงเวลา: จัดขึ้นภายหลังสิ้นสุดประเพณีเข้าอินทขิล (มักอยู่ในช่วงครึ่งแรกของ เดือน 9 เหนือ หรือประมาณเดือน มิถุนายน)
จุดประสงค์: เพื่อ ต่ออายุ และ เสริมดวงชะตา ของเมืองให้พ้นจากภัยพิบัติและความเสื่อมถอย

สถานที่ประกอบพิธี: จัดขึ้นพร้อมกันใน 10 หน่วยพิธี ทั่วเมืองเชียงใหม่ โดยเน้นจุดยุทธศาสตร์และศักดิ์สิทธิ์:

• กลางเวียง (สะดือเมือง): ณ พระบรมราชานุสาวรีย์สามกษัตริย์

• ประตูเมืองทั้ง 5: ประตูท่าแพ, ประตูเชียงใหม่, ประตูสวนดอก, ประตูช้างเผือก, ประตูสวนปรุง (แสนปุง)

• แจ่งเมือง (มุมเมือง) ทั้ง 4: แจ่งหัวลิน, แจ่งศรีภูมิ, แจ่งกะต๊ำ, แจ่งกู่เฮือง

• พระสงฆ์: มีการนิมนต์พระสงฆ์รวมทั้งสิ้น 108 รูป (จำนวน 108 มงคลในพราหมณ์ และ 108 มงคลในพุทธคุณ) เพื่อประกอบพิธีเจริญพระพุทธมนต์

รถยนต์ส่วนตัว:

• วัดเจดีย์หลวงตั้งอยู่บน ถนนพระปกเกล้า ในเขตคูเมือง ให้ขับรถตามป้ายมายังถนนเส้นหลักรอบคูเมือง แล้วเลี้ยวเข้าสู่ถนนพระปกเกล้า (เป็นถนน One-way หรือถนนเดินรถทางเดียวในบางช่วง) ข้อจำกัด: พื้นที่จอดรถบริเวณวัดมีจำกัดมากและอาจเต็มได้ง่ายในช่วงเทศกาล

รถแดง (รถสองแถว):

• เป็นบริการยอดนิยมในเชียงใหม่ ให้แจ้งคนขับว่าไป "วัดเจดีย์หลวง" อัตราค่าบริการจะเริ่มต้นที่ 30–50 บาท ขึ้นอยู่กับระยะทางและการต่อรอง

รถแท็กซี่ / Grab:

• วิธีที่สะดวกที่สุด ให้ระบุปลายทางว่า "วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร" รถจะพาคุณไปส่งถึงหน้าประตูวัด (แนะนำเป็นอย่างยิ่งหากเดินทางเป็นกลุ่มหรือมีสัมภาระมาก)

รถเช่าจักรยานยนต์/จักรยาน:

• ถ้าพักอยู่ในเขตคูเมือง สามารถเช่าจักรยานยนต์หรือจักรยานเพื่อเดินทางได้ เนื่องจากวัดตั้งอยู่ใจกลางแหล่งท่องเที่ยว

• การแต่งกาย: ควรแต่งกายสุภาพเรียบร้อย

• ข้อจำกัด: ตามความเชื่อโบราณ ผู้หญิงจะไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าไปด้านในวิหารจตุรมุขที่ประดิษฐานเสาอินทขิล

• ช่วงเวลาพิเศษ: ในช่วงงานประเพณีเข้าอินทขิล วิหารอินทขิลจะเปิดให้สักการะได้ถึง 24:00 น.

ค่าเข้าชม:

• ไม่มีค่าเข้าชมเฉพาะหออินทขิล แต่อาจมีค่าธรรมเนียมเข้าชมพื้นที่โบราณสถานของวัดเจดีย์หลวงสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติ

เวลาเปิด-ปิด:

• เปิดให้เข้าชมทุกวัน โดยทั่วไปวัดเจดีย์หลวงเปิดตั้งแต่เวลา 08:00 – 17:00 น. (ยกเว้นในช่วงงานประเพณีเข้าอินทขิล ที่วิหารอินทขิลจะเปิดให้สักการะได้ถึง 24:00 น.)