พระตำหนักและศาลกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ถือเป็นแลนด์มาร์กสำคัญที่สุดของจังหวัดชุมพร ตั้งอยู่บริเวณหาดทรายรีท่ามกลางบรรยากาศร่มรื่นและงดงามริมทะเล ศาลแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึง “เสด็จเตี่ย” — พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พระบิดาแห่งกองทัพเรือไทย ผู้ทรงมีพระกรุณาธิคุณอย่างใหญ่หลวงต่อกองทัพเรือและประเทศชาติ

พระองค์สิ้นพระชนม์ด้วยพระโรคไข้หวัดใหญ่ ณ บริเวณหาดทรายรี เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 จึงได้มีการสร้างพระตำหนักและศาลขึ้นในพื้นที่ดังกล่าว เพื่อเป็นสถานที่สักการะและแสดงความกตัญญูต่อพระองค์

บริเวณภายในประกอบด้วย ศาลกรมหลวงชุมพรฯ ทั้งหลังเก่าและหลังใหม่ ซึ่งตั้งอยู่บนเนินเขามองเห็นทะเลได้อย่างชัดเจน นอกจากนี้ยังมี เรือรบหลวงชุมพร ซึ่งเดิมคือ เรือหลวงพระร่วง (HTMS Phra Ruang) เรือตอร์ปิโดหลวงลำสำคัญที่พระองค์เคยทรงบังคับการขณะยังทรงดำรงตำแหน่งในราชนาวี เรือหลวงพระร่วงมีบทบาทสำคัญต่อประวัติศาสตร์ทางทะเลของไทย ทั้งในด้านการฝึกกำลังพล การลาดตระเวน และการปกป้องน่านน้ำไทย

ภายหลังปลดประจำการ ได้มีการนำเรือลำนี้มาตั้งไว้บนเนินเขาหันหน้าออกสู่ทะเล เพื่อเป็น อนุสรณ์สถาน อันทรงคุณค่าและเป็นสัญลักษณ์แห่งความกล้าหาญและความจงรักภักดีต่อชาติของพระองค์

บริเวณโดยรอบศาลยังมี ศาลหลวงปู่ศุข พระเกจิอาจารย์ผู้เป็นที่เคารพของกรมหลวงชุมพรฯ ตั้งอยู่ใกล้ ๆ เพื่อให้ประชาชนได้กราบไหว้ขอพรเพิ่มเติม รวมถึงลานกว้างที่เปิดให้ผู้คนมาจุดประทัดถวาย ขอพรให้ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน เดินทางปลอดภัย และมีชีวิตที่มั่นคง

เครื่องสักการะยอดนิยม ได้แก่ ธูป 9 หรือ 19 ดอก พวงมาลัยดอกมะลิ ขนมจีนน้ำพริก และฟักทองสังขยานึ่ง
ข้อห้ามไม่ควรถวายอาหารที่มีหมูหรือเนื้อวัว

พื้นที่บริเวณนี้ยังเป็นจุดชมวิวที่สวยงามที่สุดแห่งหนึ่งของจังหวัดชุมพร โดยเฉพาะช่วงเย็นที่พระอาทิตย์ตกลงสู่ทะเล สะท้อนกับเงาเรือรบหลวงพระร่วงอันสง่างาม เป็นภาพที่งดงามและทรงพลังยิ่งนัก

• รถยนต์ส่วนตัว: จากตัวเมืองชุมพร ใช้เส้นทางถนนสายชุมพร–อ่าวทุ่งวัวแล่น (ทางหลวงชนบท ชพ. 4001) มุ่งหน้าไปยังหาดทรายรี ระยะทางประมาณ 20 กิโลเมตร จะเห็นป้ายบอกทางเข้าพระตำหนักและศาลกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์อย่างชัดเจน

• รถโดยสารสาธารณะ: สามารถใช้บริการรถสองแถวสีฟ้า หรือแท็กซี่/มอเตอร์ไซค์รับจ้าง จากตัวเมืองชุมพรไปยังหาดทรายรีได้โดยตรง ใช้เวลาเดินทางประมาณ 20–30 นาที

• บริเวณศาลมีที่จอดรถกว้างขวางและปลอดภัย เหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวทุกประเภท

• จุดชมวิวด้านบนสามารถเห็นทัศนียภาพของชายฝั่งทะเลชุมพรและหมู่เกาะใกล้เคียงได้อย่างสวยงาม

• ควรแต่งกายสุภาพเรียบร้อยเมื่อเข้าสักการะ

• สามารถจุดประทัดถวายเพื่อขอพรได้ตามความเชื่อและศรัทธา

• หากมาช่วงเช้าตรู่หรือเย็น จะได้บรรยากาศเงียบสงบและเหมาะกับการถ่ายภาพมากที่สุด

ค่าเข้าชม

• ฟรี

เวลาเปิด–ปิด

• เปิดทุกวัน ตั้งแต่เวลา 07:00 – 19:00 น.