พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลาง สังกัดสำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 12 ภูเก็ต กรมศิลปากร 

ประวัติและความเป็นมาของพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติถลาง เป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ประชาชนในท้องถิ่นร่วมใจกันจัดสร้างขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมโบราณวัตถุและวัตถุอันมีค่าต่าง ๆ นำมาจัดแสดงให้ความรู้ด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดี ศิลปวัฒนธรรมของจังหวัดภูเก็ต เป็นศูนย์รวมทางการศึกษาและข้อมูลทางการศึกษาและข้อมูลทางวิชาการของพื้นที่ภาคใต้ฝั่งตะวันตก รวมไปจนถึงการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม และสนับสนุนกิจการด้านการท่องเที่ยวของจังหวัดภูเก็ต และขอให้กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเป็นผู้ร่างโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ดังกล่าว โดยขอให้ดำเนินการแล้วเสร็จ และเปิดอย่างเป็นทางการ เพื่อให้ทันงาน "ฉลอง 200 ปี วีรสตรีเมืองถลาง" ใน พ.ศ.2528

สร้างบนเนื้อที่ 13 ไร่ เป็นที่ของวัดโคกยางซึ่งได้ร้างไป ตัวอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติถลาง ได้ดัดแปลงรูปทรงแบบบ้านพื้นถิ่นมาเป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก จึงเป็นอาคารที่ทรงคุณค่าในแง่ของการอนุรักษ์บ้านแบบโบราณเป็นอย่างดี การดำเนินการก่อสร้างและจัดแสดงโบราณวัตถุได้แล้วเสร็จและเปิดให้ประชาชนเข้าชมในระยะแรก ปี พ.ศ. 2530 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทางประกอบพิธีเปิดเมื่อวันที่ 14 มีนาคม พ.ศ.2532

ตั้งอยู่ห่างจากอนุสาวรีย์วีรสตรีประมาณ 50 เมตร ตัวอาคารได้รับการออกแบบให้มีรูปทรงเป็นบ้านท้องถิ่นของชาวภูเก็ต มี 2 หลัง อาคารหลังแรกจัดแสดงเรื่องก่อนประวัติศาสตร์ชายฝั่งทะเลตะวันตกสมัยแรกเริ่ม ประวัติศาสตร์เมื่ออารยธรรมอินเดียเผยแพร่เข้ามา ประวัติและวิธีการทำเหมืองแร่ดีบุก และสวนยางพารา ศิลปะพื้นบ้านและชาติพันธุ์วิทยาของกลุ่มชนที่อาศัยอยู่บริเวณคาบสมุทรมลายู

สำหรับอาคารหลังที่สองจัดแสดงฉากและเรื่องราวของศึกถลาง ชีวิตความเป็น อยู่และประเพณีที่น่าสนใจของชาวจีนในภูเก็ต และเรื่องราวความเป็นมาและถิ่นอาศัยของชาวเลในภูเก็ต 

โบราณวัตถุที่สำคัญ

1.พระนารายณ์ ขนาด สูง 235 ซม. ชนิด ศิลา แบบศิลปะ ปัลลวะ พุทธศตวรรษที่ 14 พบที่ บริเวณเขาพระนารายณ์ ตำบลเหล อำเภอปะกง จังหวัดพังงา

2. เศียรนางภูเทวี ขนาด สูง 41 ซม. ชนิด หินชนวน แบบศิลปะ ปัลลวะ พุทธศตวรรษที่ 12 14

3. ภาชนะดินเผาและเครื่องประดับ

เวลาทำการ เปิด วันพุธ วันอาทิตย์ 9.00-16.00 น. ปิด วันจันทร์-วันอังคาร และวันหยุดนักขัตฤกษ์

ค่าธรรมเนียมเข้าชม ชาวไทย 10 บาท/ชาวต่างประเทศ 30 บาท

ติดต่อสอบถามรายละเอียดติดต่อ โทร. 076-311426, 076-311025