เส้นทางศึกษาธรรมชาติ กม. 33 หนองผักชี (Nature trail, km 33, Nong Phak Chi) เป็นหนึ่งในเส้นทางเดินป่าที่ได้รับความนิยมสูงสุดและมีประวัติความเป็นมาที่สำคัญต่อการจัดการทรัพยากรสัตว์ป่าภายใน อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ โดยมีจุดเริ่มต้นที่บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 33 บนถนนธนะรัชต์ ซึ่งเป็นถนนสายหลักที่ตัดผ่านอุทยานฯ และเป็นจุดที่เชื่อมโยงระหว่างพื้นที่ป่าดิบแล้งกับทุ่งหญ้าสะวันนา

ประวัติและบริบทของพื้นที่ 

พื้นที่ของหนองผักชีในอดีตเคยเป็นพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากการบุกรุกและทำลายป่า แต่ด้วยความพยายามในการฟื้นฟูของเจ้าหน้าที่อุทยานฯ ทำให้บริเวณนี้กลับกลายเป็นแหล่งน้ำและทุ่งหญ้าธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งเปรียบเสมือน "โอเอซิส" สำคัญสำหรับสัตว์ป่าขนาดใหญ่หลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กวางป่า และ เก้ง ที่มักจะลงมากินน้ำและหาอาหารในยามเช้าตรู่และพลบค่ำ การก่อสร้าง หอดูสัตว์หนองผักชี ขึ้นมาเพื่อวัตถุประสงค์ในการเฝ้าระวัง ดูแล และศึกษาวิจัยพฤติกรรมของสัตว์ป่า รวมถึงเป็นจุดที่ให้นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมสัตว์ป่าในที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติได้อย่างปลอดภัยและไม่รบกวนสัตว์

ลักษณะเส้นทางและระบบนิเวศ

เส้นทางเดินป่าทั้งหมดมีความยาวประมาณ 3,000 เมตร (3 กิโลเมตร) เป็นวงรอบที่ไม่ชันและค่อนข้างสะดวกสบายตลอดทาง ทำให้ใช้เวลาเดินโดยเฉลี่ยเพียง 2-3 ชั่วโมง เหมาะสำหรับครอบครัวและนักท่องเที่ยวที่ไม่มีประสบการณ์ในการเดินป่ามากนัก จุดเด่นของการเดินเท้าในเส้นทางนี้คือการได้สัมผัสกับความหลากหลายของระบบนิเวศ 2 แบบหลักๆ:

• ป่าดิบแล้ง: ในช่วงเริ่มต้นของเส้นทางจะผ่านเข้าไปในป่าดิบแล้งที่ค่อนข้างทึบ มีร่มเงาของพืชพรรณและต้นไม้สูงใหญ่ เช่น ต้นไทรขนาดใหญ่ที่มีรากอากาศห้อยระโยงระยาง รวมถึงพืชที่ชอบความชื้นและมีโครงสร้างป่าที่ซับซ้อน ป้ายสื่อความหมายตลอดเส้นทางจะให้ความรู้เกี่ยวกับชนิดของพันธุ์ไม้และความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในป่าแห่งนี้

• ทุ่งหญ้าสะวันนา (บริเวณหนองผักชี): เมื่อเดินผ่านป่าออกมาก็จะพบกับพื้นที่เปิดโล่งขนาดใหญ่คือหนองผักชี ซึ่งเป็นทุ่งหญ้ากว้างขวางสลับกับแหล่งน้ำเล็กๆ บรรยากาศคล้ายทุ่งหญ้าสะวันนาในแอฟริกา พื้นที่นี้เป็นผลมาจากการจัดการเพื่อควบคุมการเติบโตของวัชพืชและรักษาให้เป็นแหล่งอาหารของสัตว์กีบ จุดนี้เป็นบริเวณที่มีโอกาสเห็นสัตว์ป่าสูงสุด นักท่องเที่ยวสามารถขึ้นไปบนหอดูสัตว์ที่มีลักษณะเป็นอาคารไม้สองชั้นเพื่อรอชมสัตว์ได้อย่างสงบและเป็นส่วนตัว

การเดินในเส้นทางนี้จึงไม่เพียงแต่เป็นการออกกำลังกายเบาๆ เท่านั้น แต่ยังเป็น ห้องเรียนธรรมชาติที่มีชีวิต ที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์อันละเอียดอ่อนระหว่างป่าดิบแล้งกับทุ่งหญ้าเปิดในระบบนิเวศของเขาใหญ่ ซึ่งเป็นพื้นที่มรดกโลกที่สำคัญของไทย

• ตั้งอยู่บนถนนธนะรัชต์ ภายในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ที่บริเวณ กม. 33 (หลักกิโลเมตรที่ 33) นักท่องเที่ยวต้องขับรถตามถนนในอุทยานฯ ไปทางทิศเหนือของที่ทำการอุทยานฯ และจอดรถที่จุดเริ่มต้นของเส้นทาง

• ช่วงเวลาที่ดีที่สุด: ช่วงเช้ามืด (07:00 น. เป็นต้นไป) หรือช่วงเย็น (16:00 น. เป็นต้นไป) เพื่อเพิ่มโอกาสในการเห็นสัตว์ป่าที่หนองผักชี

• การแต่งกาย: ควรสวมใส่ รองเท้าหุ้มส้น หรือรองเท้าสำหรับเดินป่า และเสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี

• สิ่งที่ควรนำไป: น้ำดื่ม, กล้องส่องทางไกล (เพื่อชมสัตว์), และถุงกันทาก (ถ้าไปช่วงหน้าฝน)

• ข้อควรระวัง: ควรลงทะเบียนกับเจ้าหน้าที่ก่อนเข้าป่า และเดินตามเส้นทางที่กำหนดเท่านั้น งดส่งเสียงดังและไม่ให้อาหารสัตว์ป่า

ค่าเข้าชม:

ค่าธรรมเนียมอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อัตราค่าบริการนี้มีผลตั้งแต่ วันที่ 7 มิถุนายน 2565 เป็นต้นไป (ราคาอาจมีการเปลี่ยนแปลง โปรดตรวจสอบกับอุทยานฯ ก่อนเดินทาง)

• ผู้ใหญ่ 40 บาท/ชาวต่างชาติ 400 บาท

• เด็ก (อายุไม่เกิน 14 ปี) 20 บาท/ชาวต่างชาติ 200 บาท

• ผู้สูงอายุ (เกิน 60 ปี) และผู้พิการไม่เสียค่าบริการ/ผู้สูงอายุุชาวต่างชาติ 400 บาท (จัดอยู่ในกลุ่มผู้ใหญ่)

ประเภทพาหนะ

• รถยนต์ 4 ล้อ 30 บาท

• รถจักรยานยนต์ 20 บาท

• รถยนต์ 6 ล้อ 100 บาท

เวลาเปิดปิดทำการ:

• เวลาเปิด-ปิดด่านตรวจ: 06.00 น. – 18.00 น. ทุกวัน

• เวลาโดยประมาณสำหรับเส้นทางศึกษาธรรมชาติ: เส้นทางเดินป่าส่วนใหญ่จะเปิดให้เข้าใช้ประมาณ 07.00 น. - 17.00 น. (ควรตรวจสอบเวลาที่แน่นอนกับเจ้าหน้าที่ที่ด่านก่อนเข้าพื้นที่)