จังหวัดอุตรดิตถ์เป็นเมืองเก่าแก่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์มายาวนาน แต่เนื่องจากมีการย้ายที่ตั้งเมืองหลายครั้ง ทำให้ที่ผ่านมาไม่มีศาลหลักเมืองอย่างเป็นทางการประจำจังหวัด จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2553 ได้มีแนวคิดในการจัดสร้างศาลหลักเมืองขึ้นใหม่ เพื่อให้เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวอุตรดิตถ์ โดยมี นายวินัย ครุวรรณพัฒน์ ผู้ว่าราชการจังหวัดในขณะนั้น เป็นผู้ริเริ่มโครงการ

การก่อสร้างศาลหลักเมืองในครั้งนี้ตั้งอยู่ที่บริเวณ ลานหลักหมุดผังเมือง ด้านหน้าศาลากลางจังหวัดอุตรดิตถ์ (หลังเก่า) ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ถือว่าเป็นชัยภูมิอันเป็นมงคล และเป็นจุดหมุดหลักฐานทางภูมิศาสตร์ของจังหวัด การออกแบบโดยกรมศิลปากรได้ผสมผสานศิลปะและวัฒนธรรมของสามภาคหลักในภูมิภาค คือ ล้านนา ล้านช้าง และไทยกลาง เพื่อให้สะท้อนอัตลักษณ์ “เมืองงามสามวัฒนธรรม” ของอุตรดิตถ์ได้อย่างสมบูรณ์

เสาหลักเมืองที่จะประดิษฐานภายในศาลถูกสร้างจาก ไม้สัก (มเหสักข์) ซึ่งเป็นไม้มงคลและไม้ประจำจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยมีความสูงเหนือพื้นดิน 108 นิ้ว ยอดเสาเป็นรูป บัวตูม ทำจากไม้ชัยพฤกษ์ ส่วนฐานบัวของเสาใช้ไม้พยุง ภายในเสามีช่องว่างสำหรับบรรจุดวงชะตาจังหวัดตามความเชื่อโบราณ เพื่อให้เป็นศูนย์รวมแห่งพลังและสิริมงคลแก่บ้านเมือง

พิธีบวงสรวงและเจริญพระพุทธมนต์เพื่อบอกกล่าวสิ่งศักดิ์สิทธิ์และบรรพบุรุษก่อนการก่อสร้างได้จัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ โดยมีการประกอบพิธีพร้อมกันในทุกอำเภอทั่วจังหวัด เพื่อรวมพลังศรัทธาของประชาชนให้เป็นหนึ่งเดียว โครงการนี้มีกำหนดแล้วเสร็จและจะมีพิธีสมโภชอย่างยิ่งใหญ่ในเดือน สิงหาคม พ.ศ. 2569 ซึ่งตรงกับวาระครบรอบ 111 ปี การเปลี่ยนนามเมือง “พิชัย” มาเป็น “อุตรดิตถ์” ในรัชกาลที่ 6

เมื่อแล้วเสร็จ ศาลหลักเมืองอุตรดิตถ์จะไม่เพียงเป็นศูนย์กลางทางจิตใจของประชาชนเท่านั้น แต่ยังจะกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความมั่นคง ความรุ่งเรือง และความสามัคคีของชาวจังหวัดอุตรดิตถ์ตามความเชื่อที่ว่า “หลักเมืองมั่นคง บ้านเมืองก็รุ่งเรือง”

• รถยนต์ส่วนตัว: ใช้ถนนสายหลักเข้าสู่ตัวเมืองอุตรดิตถ์ จุดก่อสร้างตั้งอยู่บริเวณศูนย์ราชการจังหวัดอุตรดิตถ์ (หลังเก่า) ใกล้อนุสาวรีย์พระยาพิชัยดาบหัก มีที่จอดรถโดยรอบ

• รถโดยสารประจำทาง: จากสถานีขนส่งจังหวัดอุตรดิตถ์ สามารถใช้บริการรถโดยสารสาธารณะหรือรถรับจ้างในพื้นที่ไปยังศาลากลางจังหวัด (หลังเก่า) ได้สะดวก

• ปัจจุบันพื้นที่ยังอยู่ระหว่างการก่อสร้าง การเยี่ยมชมอาจจำกัดเฉพาะบริเวณรอบนอก

• ควรติดตามข่าวจากจังหวัดอุตรดิตถ์เพื่อทราบกำหนดการวางศิลาฤกษ์และพิธีเปิดอย่างเป็นทางการ

• สถานที่ใกล้เคียงที่น่าสนใจ ได้แก่ อนุสาวรีย์พระยาพิชัยดาบหัก, วัดพระแท่นศิลาอาสน์, และ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอุตรดิตถ์

ค่าเข้าชม

• ไม่มีค่าธรรมเนียมในการเข้าสักการะ (ในอนาคต)

เวลาเปิด-ปิด

• อยู่ระหว่างการก่อสร้าง โดยทั่วไปสามารถเข้าชมบริเวณรอบศูนย์ราชการได้ในเวลาราชการ และพื้นที่โดยรอบเปิดให้เข้าถึงได้ตลอดเวลา