ศาลหลักเมืองกำแพงเพชร (Kamphaeng Phet City Pillar Shrine) ตั้งอยู่บริเวณ วัดพระแก้ว และ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเมืองกำแพงเพชร เป็นเมืองที่มีนามอันเป็นมงคล หมายถึง ความมั่นคง ประดุจเป็นเมืองที่ทำด้วยเพชร ศาลหลักเมืองกำแพงเพชรจึงสะท้อนถึงความมั่นคงไม่หวั่นไหว และเป็นสถานที่เหมาะสำหรับ ขอพรเกี่ยวกับที่อยู่อาศัย อาชีพ ของหาย ของรัก และเรื่องมงคลอื่น ๆ

ประวัติศาสตร์:
สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นตั้งแต่สมัย พระมหาธรรมราชาที่ 1 (ลิไท) ผู้ปกครองเมืองกำแพงเพชร โดยเสาหลักเมืองดั้งเดิมทำจาก ศิลาแลงทรงกลม ยาวประมาณ 2 เมตร ฝังพ้นดินขึ้นมาประมาณหนึ่งเมตร และมีรูป เศียรเทพารักษ์ อยู่บนยอด
ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หลังคาศาลได้พังลงมาทับเสาหลักเมืองและเศียรเทพารักษ์ ทำให้ศาลอยู่ในสภาพรกร้างมานาน

ในปี พ.ศ. 2472 รองอำมาตย์เอกหลวงมนตรีราช (หวาน) อัยการจังหวัดกำแพงเพชร ได้ริเริ่มสร้างศาลหลักเมืองขึ้นใหม่เป็น ศาลาทรงไทย
ต่อมาในปี พ.ศ. 2488 มีผู้ลักลอบตัดเศียรเทพารักษ์ไป ผู้ว่าราชการจังหวัดกำแพงเพชร ในขณะนั้น หลวงปริวรรตวรวิจิตร (จันทร เจริญชัย) จึงให้ทำขึ้นใหม่ด้วย ดินจากยอดเขาสูงสุดของเขาหลวง และดินจากใจกลางโบสถ์และเจดีย์เก่าทั่วจังหวัด กำแพงเพชร, สุโขทัย, ศรีสัชนาลัย, พิษณุโลก และตาก

ในปี พ.ศ. 2524 ได้มีการ บูรณะปฏิสังขรณ์ศาลหลักเมือง อีกครั้ง โดยสร้างเป็น อาคารจัตุรมุข พร้อมเขตปริมณฑลเป็น อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก พื้นหินอ่อนทรายล้างสีศิลาแลงอย่างสง่างาม

ความเชื่อ:
ประชาชนเชื่อว่า เจ้าพ่อหลักเมือง เป็นผู้ปกปักรักษาเมืองและคุ้มครองชีวิตความเป็นอยู่ การมาสักการะศาลหลักเมืองสามารถขอพรด้าน ความมั่นคงในชีวิต การงาน การเงิน ที่อยู่อาศัย และช่วยให้ของหายกลับคืน นอกจากนี้ยังนิยมขอพรเพื่อ ความเจริญรุ่งเรืองในครอบครัวและกิจการต่าง ๆ

สถาปัตยกรรม:

• ตัวศาลหลักเมืองเป็น อาคารจัตุรมุข ที่สร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก

• พื้นเป็น หินอ่อนทรายล้างสีศิลาแลง ตกแต่งอย่างสง่างาม

• เสาหลักเมืองเดิมทำจาก ศิลาแลงทรงกลม มี เศียรเทพารักษ์ บนยอด

• อาคารมีเขตปริมณฑล และมีทางเดินรอบสำหรับสักการะและชมโบราณสถาน

• ตัวศาลผสมผสานระหว่าง ศิลปะไทยแบบดั้งเดิม และ วัสดุสมัยใหม่ ทำให้คงความสวยงามและมั่นคง

วิธีสักการะ:

• เดินรอบเสาหลักเมืองเพื่อสักการะตามความเชื่อ

• จุด ธูป, เทียน, และดอกไม้ เพื่อบูชาเจ้าพ่อหลักเมือง

• ขอพรด้วยความตั้งใจและเคารพสถานที่

• แนะนำ แต่งกายสุภาพ และงดใช้เสียงดังภายในบริเวณศาล

กิจกรรมประจำปี:

• พิธีบวงสรวงและสรงน้ำเจ้าพ่อหลักเมือง ในช่วงเทศกาลสงกรานต์ (วันที่ 15 เมษายน หรือวันพญาวัน)

• การจัดกิจกรรมทาง ศาสนาและวัฒนธรรม ในบริเวณเมืองเก่า

• เป็นจุดเริ่มต้นของ โปรแกรมท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ร่วมกับวัดพระแก้วและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ

• ประชาชนและนักท่องเที่ยวยังคงนิยมมาสักการะ เจ้าพ่อหลักเมือง เพื่อขอพรด้าน ความมั่นคงในชีวิต การงาน และความเจริญรุ่งเรือง อีกทั้งเชื่อกันว่าสามารถ ขอให้ของหายกลับคืนได้

โดยรถยนต์ส่วนตัว:

• จากตัวเมืองกำแพงเพชร ให้ใช้ ถนนหมายเลข 101 (ถนนกำแพงเพชร–พิษณุโลก) มุ่งหน้าตรงไปยังเขตเมืองเก่า

• เมื่อถึงบริเวณวัดพระแก้ว ให้เลี้ยวเข้าซอยหรือจอดรถบริเวณพื้นที่จอดรถใกล้ศาลหลักเมือง

• ศาลหลักเมืองตั้งอยู่ติดถนนหลักและสามารถเดินเท้าไปยังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเมืองกำแพงเพชรและโบราณสถานอื่น ๆ ได้สะดวก

โดยรถโดยสารสาธารณะ:

• หากมาจากตัวเมืองกำแพงเพชร สามารถใช้บริการรถสองแถวหรือรถตุ๊กตุ๊กไปยังเขตเมืองเก่า

• แจ้งคนขับให้ไปที่วัดพระแก้ว หรือศาลหลักเมืองกำแพงเพชร

• หลังจากจอดรถหรือขึ้นรถสาธารณะแล้ว สามารถเดินเท้าเยี่ยมชมศาลหลักเมืองและโบราณสถานใกล้เคียงได้

• วางแผนสักการะศาลหลักเมืองก่อน แล้วเดินชมโบราณสถานอื่น ๆ ในเขตเมืองเก่า เช่น วัดพระแก้วและวัดพระธาตุ

• เยี่ยมชมในช่วงเช้าจะได้บรรยากาศสงบและถ่ายภาพสวย

• เทศกาลสงกรานต์ (15 เมษายน) มีพิธีบวงสรวงและสรงน้ำเจ้าพ่อหลักเมือง

• แต่งกายสุภาพและเคารพสถานที่

• สามารถเชื่อมต่อทริปไปยังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติและสถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียง

ค่าเข้าชม:

• ไม่เสียค่าเข้าชม (ตัวศาลหลักเมืองเข้าชมฟรี แม้ตั้งอยู่ในเขตเมืองเก่า)

เวลาเปิด–ปิด:

• เวลาทำการ: 07:00 น. – 17:00 น.

• วันเปิดทำการ: เปิดทุกวัน