วัดพระแก้ว (Wat Phra Kaew) ตั้งอยู่กลางเมืองกำแพงเพชร เป็นวัดสำคัญที่อยู่ติดกับบริเวณวังหลวง คล้ายกับวัดพระศรีสรรเพชญ์ของจังหวัดอยุธยา และวัดมหาธาตุกลางเมืองสุโขทัย ถือเป็นวัดประจำเมืองที่มีสถานะวัดหลวง และเป็นส่วนหนึ่งของโบราณสถานในอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ซึ่งได้รับการประกาศเป็นแหล่งมรดกโลกร่วมกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ภายใต้ชื่อ "เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร" (Historic Town of Sukhothai and Associated Historic Town)

สิ่งก่อสร้างส่วนใหญ่ของวัดสร้างจาก ศิลาแลง ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของเมืองกำแพงเพชร กำแพงวัดประกอบด้วยศิลาแลงกลมสูงประมาณ 1 เมตรเศษ แผนผังของวัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนานไปกับกำแพงเมือง กำแพงวัดมีบางตอนชำรุด แต่สิ่งก่อสร้างภายในยังคงใช้ศิลาแลงเป็นหลัก

ตรงกลางของวัดมี พระเจดีย์ทรงระฆังแบบลังกาองค์ใหญ่ เป็นประธาน ฐานสี่เหลี่ยมทำเป็นซุ้มคูหาโดยรอบซึ่งเคยมีประติมากรรมสิงห์ยืนอยู่ แม้ว่าสิงห์ส่วนใหญ่จะชำรุดแล้วก็ตาม ภายในวัดยังมี เจดีย์ช้างล้อม หนึ่งองค์ ซึ่งเป็นศิลปกรรมที่นิยมในสมัยสุโขทัย นักท่องเที่ยวสามารถสังเกตรายละเอียดของฐานเจดีย์แบบลังกา, ซุ้มคูหา, สิงห์ประดับฐาน, และวิหารขนาดต่าง ๆ เพื่อเรียนรู้ลักษณะสถาปัตยกรรมเฉพาะของเมืองกำแพงเพชร

จากการขุดแต่งโบราณสถาน พบ ฐานเจดีย์แบบต่าง ๆ จำนวน 35 ฐาน, วิหารใหญ่และเล็ก 8 วิหาร, และฐานโบสถ์ 3 แห่ง แสดงให้เห็นว่าวัดพระแก้วเป็นวัดที่ใหญ่และสำคัญมากในอดีต นอกจากนี้ ภายในวิหารใหญ่เคยประดิษฐาน พระอัฏฐารส ซึ่งเป็นพระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่ และตามตำนานเล่าไว้ว่า พระแก้วมรกต เคยถูกอัญเชิญมาประดิษฐานที่เมืองกำแพงเพชร และเชื่อว่าหากเคยประดิษฐานจริง ก็น่าจะอยู่ที่วัดแห่งนี้

ข้อมูลเกี่ยวกับการเข้าชมและเส้นทางภายในวัด
นักท่องเที่ยวสามารถเดินชมวัดตามเส้นทางหลักที่รอบพระเจดีย์องค์ใหญ่ วิหาร และเจดีย์ช้างล้อม เส้นทางเป็นพื้นที่เปิดโล่ง เหมาะสำหรับเดินชมและถ่ายภาพ ระหว่างทางสามารถสังเกตรายละเอียดสถาปัตยกรรมและฐานเจดีย์เก่าแก่ สำหรับผู้สูงอายุหรือเด็กควรระมัดระวังพื้นที่ขรุขระและขั้นบันไดสูง

การตีความสัญลักษณ์และประติมากรรม

• เจดีย์ช้างล้อม: แสดงถึงอำนาจและการปกป้องของเมือง

• ซุ้มคูหาและสิงห์ประดับฐาน: สัญลักษณ์ของความเข้มแข็งและการปกปักรักษาศาสนา

• พระอัฏฐารส: พระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่ แสดงถึงความศักดิ์สิทธิ์และบทบาทของวัดเป็นศูนย์กลางพิธีกรรมทางศาสนา

นักท่องเที่ยวสามารถเรียนรู้ เอกลักษณ์ศิลปกรรมสุโขทัย-กำแพงเพชร ผ่านรูปแบบฐานเจดีย์ วิหาร และประติมากรรมรอบวัด

ข้อมูลเกี่ยวกับกิจกรรมและเทศกาล
วัดพระแก้วยังคงเป็นสถานที่สำคัญในการจัด กิจกรรมประเพณีประจำปี ของจังหวัด ได้แก่

• งานนบพระเล่นเพลง: จัดขึ้นตามประเพณีท้องถิ่นเพื่อบูชาพระพุทธรูปและสร้างความสามัคคีในชุมชน

• งานวันสารทไทยกล้วยไข่เมืองกำแพงเพชร: ประเพณีเก็บเกี่ยวและบูชาพระ รวมทั้งเป็นโอกาสให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้วัฒนธรรมท้องถิ่น

กิจกรรมเหล่านี้ช่วยให้นักท่องเที่ยว สัมผัสทั้งประวัติศาสตร์ ศิลปกรรม และวัฒนธรรมท้องถิ่นพร้อมกัน

ความสำคัญทางประวัติศาสตร์
วัดพระแก้วไม่ได้เป็นเพียงศูนย์กลางทางศาสนา แต่ยังเป็นสถานที่ประกอบ พระราชพิธีทางศาสนาของกษัตริย์และขุนนาง และใช้ในพิธีกรรมสำคัญของเมือง แสดงถึงความเชื่อมโยงระหว่างศาสนา การปกครอง และวัฒนธรรมท้องถิ่น

โดยรถยนต์ส่วนตัว:

• จากตัวเมืองกำแพงเพชร ให้ใช้ถนนพิษณุโลก–นครชุม มุ่งหน้าฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิง

• ขับตรงไปตามถนนหลักจนถึง อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

• สามารถจอดรถได้ที่ลานจอดรถของอุทยานประวัติศาสตร์ แล้วเดินเข้าไปชมวัดพระแก้ว

โดยรถโดยสารสาธารณะ:

• นักท่องเที่ยวสามารถใช้บริการรถสองแถวหรือรถตุ๊กตุ๊กในตัวเมือง มุ่งหน้าไปยังอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

• แจ้งคนขับว่าไป วัดพระแก้ว หรือ อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ซึ่งอยู่ติดกัน

โดยจักรยานหรือเดินเท้า (สำหรับนักท่องเที่ยวที่พักใกล้เมืองเก่า):

• วัดพระแก้วอยู่ในเขตเมืองเก่า ใกล้ตัวเมืองกำแพงเพชร

• สามารถเดินหรือปั่นจักรยานชมบรรยากาศเมืองเก่าและโบราณสถานรอบ ๆ ได้

• เส้นทางรอบวัดเป็นพื้นที่เปิดโล่ง เดินชมได้อย่างสะดวก

• ควรเผื่อเวลาสำหรับการเดินชมพื้นที่โบราณสถานขนาดใหญ่ภายในวัด ซึ่งเป็นพื้นที่เปิดโล่ง

• แนะนำสวมใส่รองเท้าเดินสบายและเสื้อผ้าที่เหมาะสมกับสภาพอากาศ

• สังเกตรายละเอียดศิลปกรรม เช่น เจดีย์ช้างล้อม, ซุ้มคูหา, สิงห์ประดับฐานเจดีย์

• เข้าร่วมกิจกรรมประเพณีท้องถิ่น เช่น งานนบพระเล่นเพลง หรือ งานวันสารทไทยกล้วยไข่

• สามารถถ่ายภาพสถาปัตยกรรมจากมุมสูงและบริเวณรอบวัดได้

ค่าเข้าชม:

• บุคคลชาวไทย: 20 บาท

• ชาวต่างชาติ: 100 บาท

• รวมตั๋ว (อุทยานฯ 2 แห่ง): ชาวไทย 40 บาท, ชาวต่างชาติ 150 บาท

เวลาเปิด–ปิด:

• เวลาทำการ: 08:30 น. – 16:30 น. (ตามเวลาทำการของอุทยานประวัติศาสตร์)

• วันเปิดทำการ: เปิดทุกวัน