วัดอาวาสใหญ่ (Wat Awat Yai) เป็นโบราณสถานขนาดใหญ่และสำคัญในเขตอรัญญิกของอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร
สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20–21 และได้รับการกล่าวถึงในพระราชนิพนธ์ เที่ยวเมืองพระร่วง ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6)

วัดตั้งอยู่ริมถนนไปอำเภอพรานกระต่าย ห่างจากประตูโคมไฟไปทางเหนือประมาณ 3 กม.
ทำให้การเข้าชมสะดวกและเหมาะกับนักท่องเที่ยวที่ต้องการเดินชมโบราณสถานโดยไม่เสียเวลามาก

ประวัติศาสตร์
วัดอาวาสใหญ่เคยเป็นวัดสำคัญของสงฆ์ฝ่ายอรัญวาสี มีบทบาทในการประกอบพิธีทางศาสนาและการศึกษาในสมัยสุโขทัย–อยุธยาตอนต้น
การก่อสร้างวัดด้วยขนาดใหญ่และผังวัดสมบูรณ์ ทำให้วัดแห่งนี้แตกต่างจากวัดป่าอื่น ๆ และเป็นหลักฐานสำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์เมืองกำแพงเพชร

สถาปัตยกรรมและศิลปกรรม

• กำแพงวัด: ก่อด้วยศิลาแลง ล้อมรอบเขตพุทธาวาส

• เจดีย์ประธานฐานแปดเหลี่ยม: อยู่กลางวัด ขนาดใหญ่ กว้างด้านละ 16 เมตร

• พระวิหารประธาน: ตั้งอยู่ด้านหน้า มีบันไดทางขึ้นสามด้าน บนฐานทักษิณรูปสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่

• ฐานวิหารและเจดีย์ราย: มีฐานวิหารทั้งใหญ่และเล็กรวม 10 วิหาร และฐานเจดีย์รวม 9 ฐาน

• กุฏิสงฆ์และศาลา: ตั้งอยู่ด้านหลังสุด แสดงถึงความสมบูรณ์ของผังวัด

ตำนานและความเชื่อ

• บ่อสามแสน: อยู่ด้านหน้าวัดริมถนน เป็นบ่อสี่เหลี่ยมขุดในศิลาแลง กว้าง 9 เมตร ยาว 17 เมตร ลึก 7–8 เมตร มีตำนานว่าน้ำไม่เคยหมด เชื่อมต่อแม่น้ำปิง แต่จริง ๆ เป็นบ่อน้ำตันเก็บน้ำฝน

• บ่อศิลาแลงด้านหน้าเจดีย์ประธานทิศเหนือ: ขนาดใหญ่และเป็นเอกลักษณ์

นักท่องเที่ยวสามารถเรียนรู้เรื่องราวของบ่อสามแสน และความแตกต่างของสถาปัตยกรรมเจดีย์ประธาน เพื่อเพิ่มอรรถรสในการเที่ยวชม

วัดอาวาสใหญ่เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ซึ่งเป็นแหล่งมรดกโลกร่วมกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยในชื่อ "เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร (Historic Town of Sukhothai and Associated Historic Town)"

การเข้าชมวัดช่วยให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัส:

• ศิลปกรรมสุโขทัย–อยุธยาตอนต้น

• โบราณสถานขนาดใหญ่ในเขตอรัญวาสี

• เรื่องเล่าตำนานท้องถิ่น

รถยนต์ส่วนตัว:

• จากตัวเมืองกำแพงเพชร ใช้ถนนหมายเลข 101 (กำแพงเพชร–สุโขทัย) มุ่งหน้าไปอำเภอพรานกระต่าย ประมาณ 3 กม. จากประตูโคมไฟ จะพบป้ายทางเข้าวัด

รถโดยสารสาธารณะ:

• สามารถขึ้นรถสองแถวหรือรถตู้ไปอำเภอพรานกระต่าย แล้วต่อรถรับจ้างเข้าวัด

• รวมอยู่ในอุทยาน – วัดอาวาสใหญ่ตั้งใกล้โบราณสถานอื่น ๆ เช่น วัดช้างรอบ และวัดพระสี่อิริยาบถ ควรวางแผนเที่ยวชมร่วมกัน

• พาหนะ – การเดินชมโบราณสถานในเขตอรัญญิกมีระยะทางค่อนข้างไกล แนะนำเช่าจักรยานหรือใช้รถยนต์ส่วนตัว

• ช่วงเวลาที่เหมาะสม – แนะนำไปช่วงเช้าตรู่หรือช่วงเย็น เพื่อลดความร้อนและสัมผัสบรรยากาศเต็มที่

• สิ่งอำนวยความสะดวก – มีจุดจอดรถ, ห้องน้ำสาธารณะ และพื้นที่พักผ่อนใกล้ทางเข้า

• คำแนะนำเพิ่มเติม – สวมรองเท้าเดินสบาย, พกหมวกหรือร่ม และใช้เวลาประมาณ 30–60 นาทีในการเที่ยวชมวัดเพื่อสัมผัสทุกจุดสำคัญ

ค่าเข้าชม:

• คนไทย: 20 บาท

• ชาวต่างชาติ: 100 บาท

เวลาเปิด–ปิด:

• เปิดทำการ: ทุกวัน

• เวลาทำการ: 08:30 น. – 16:30 น.