โบราณสถานวัดฆ้องชัย (Wat Khong Chai Historical Site) ตั้งอยู่ในกลุ่ม วัดป่าเขตอรัญญิก บริเวณทิศตะวันตกเฉียงเหนือของกำแพงเมืองเก่า และอยู่ด้านทิศตะวันออกของ วัดพระสี่อิริยาบถ สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ภายในวัดวางแนวตาม แกนตะวันออก–ตะวันตก เช่นเดียวกับวัดอื่น ๆ ในเขตอรัญญิก ปัจจุบันยังคงเหลือ กำแพงวัดด้านตะวันตกและด้านใต้ รวมถึงมี บ่อตัดศิลาแลงขนาดใหญ่ ทางด้านทิศตะวันตก ซึ่งถือเป็น เอกลักษณ์เฉพาะของวัด

บริบททางประวัติศาสตร์และศิลปกรรม

วัดฆ้องชัยสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัย สุโขทัย–อยุธยาตอนต้น เป็นหนึ่งในวัดป่าที่สะท้อนวิถีของ พระสงฆ์ฝ่ายอรัญวาสี
องค์ประกอบสำคัญของวัดคือ เจดีย์ประธานทรงระฆังฐานแปดเหลี่ยม ซึ่งเป็นตัวอย่างเด่นของ ศิลปกรรมสุโขทัย–กำแพงเพชร
โครงสร้างต่าง ๆ ใช้ ศิลาแลงและอิฐ เป็นวัสดุหลัก และมี กำแพงแก้ว ล้อมรอบวิหารและเจดีย์ แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของวัดในอดีต

โครงสร้างหลักของวัด

• วิหารประธาน

  • ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าสุดของวัด

  • ปัจจุบันเหลือเพียง ฐานศิลาแลง

  • ยังสามารถมองเห็นร่องรอยของ เสาศิลาแลงแปดเหลี่ยม

  • ตำแหน่งของ แท่นอาสนสงฆ์ และ แท่นประดิษฐานพระประธาน ชัดเจน

• เจดีย์ประธาน

  • ตั้งอยู่ด้านหลังวิหาร

  • ปัจจุบันปรากฏเพียง ฐานสี่เหลี่ยมและฐานแปดเหลี่ยม

  • องค์เจดีย์เดิมเป็น เจดีย์ทรงระฆัง ซึ่งเป็นรูปแบบทั่วไปในสถาปัตยกรรมพุทธศิลป์ของกำแพงเพชร

• กำแพงแก้ว (Kampaeng Kaew)

  • ยังคงเห็น แนวกำแพงแก้วบางส่วน

  • ช่วยกำหนด เขตศักดิ์สิทธิ์ และบ่งบอก ผังวัดในอดีต

สภาพปัจจุบันของโบราณสถาน

แม้ว่าส่วนบนของสถาปัตยกรรมหลายส่วนจะพังทลายลง แต่ โครงสร้างฐานของวิหาร, เจดีย์ และกำแพงแก้ว ยังคงปรากฏชัดเจน
นักท่องเที่ยวสามารถชม ศิลาแลงแบบดั้งเดิม, สำรวจ รูปแบบผังวัด, และถ่ายภาพเพื่อเห็น มุมมองเดิมของสถาปัตยกรรมโบราณ ได้อย่างครบถ้วน

เรื่องเล่าและข้อสันนิษฐาน

แม้ไม่พบตำนานที่บันทึกไว้อย่างชัดเจน แต่ชื่อ “ฆ้องชัย” เชื่อมโยงกับเครื่องดนตรี “ฆ้อง” ที่ใช้ในพิธีกรรมทางพุทธศาสนาในอดีต เพื่อ เรียกพระสงฆ์และชาวบ้าน ให้รวมตัวกันประกอบกิจกรรมทางธรรม ซึ่งสะท้อนวิถีของชุมชนวัดป่าในสมัยโบราณ

โบราณสถานวัดฆ้องชัยจึงเป็นแหล่งศึกษาที่สำคัญสำหรับผู้สนใจ สถาปัตยกรรมโบราณ, รูปแบบเจดีย์สุโขทัย–กำแพงเพชร, และวิถีชีวิตพระสงฆ์ฝ่ายอรัญวาสี
อีกทั้งยังเป็นพื้นที่ที่ช่วยให้ผู้มาเยือนเข้าใจ รากเหง้าประวัติศาสตร์ของอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ได้อย่างลึกซึ้ง

รถยนต์ส่วนตัว:

• จากตัวเมืองกำแพงเพชร ขับรถไปตาม ถนนทางหลวงหมายเลข 101 (กำแพงเพชร–สุโขทัย)

• เมื่อถึงอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ให้มุ่งหน้าไปยัง เขตอรัญญิก (ด้านทิศเหนือ) ของเขตกำแพงเมือง

• วัดจะอยู่ ไม่ไกลจากวัดอาวาสใหญ่ สามารถจอดรถบริเวณลานจอดของอุทยานแล้วเดินเข้าชมวัดได้

รถสาธารณะ/รถรับจ้าง:

• หากไม่มีรถส่วนตัว สามารถใช้บริการ รถแท็กซี่หรือรถรับจ้าง จากตัวเมืองกำแพงเพชรไปยังอุทยานประวัติศาสตร์

• แนะนำให้จอดรถหรือให้รถจอดที่ ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว แล้วเดินเท้าหรือใช้จักรยานเช่าเพื่อชมโบราณสถานในเขตอรัญญิก

• รวมอยู่ในอุทยาน: วัดฆ้องชัยเป็นส่วนหนึ่งของเขตอรัญญิกที่มีโบราณสถานอื่น ๆ เช่น วัดช้างรอบ และวัดอาวาสใหญ่ ควรวางแผนเที่ยวชมพร้อมกันโดยใช้เวลาครึ่งวัน

• พาหนะ: การเดินชมในเขตอรัญญิกมีระยะทางไกลและแดดจัด การใช้รถยนต์หรือจักรยานเช่าจะสะดวกที่สุด

• เครื่องแต่งกาย: ควรใส่เสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี และเตรียมหมวกหรือร่ม

• ข้อมูลเชิงลึก: ดาวน์โหลดแผนที่หรือแอปพลิเคชันของอุทยานประวัติศาสตร์ เพื่อทำความเข้าใจตำแหน่งและเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของโบราณสถานแต่ละแห่ง

ค่าเข้าชม:

• คนไทย: 20 บาท

• ชาวต่างชาติ: 100 บาท

เวลาเปิด–ปิด:

• เปิดทำการ: ทุกวัน

• เวลาทำการ: 08:00 น. – 16:30 น. (เวลาทำการของอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร)